Gözler İsrail’in atacağı adımda: Çatışma sarmalı mı oluştu?

Gözler İsrailden gelecek kararda. İranın 13 Nisan misilleme saldırısının ardından Tel Aviv'in nasıl bir yanıt vereceği büyük merak konusu. Peki bir misilleme döngüsüne ya da çatışma sarmalına mı girildi? İsrailin Suriyedeki İran Büyükelçiliği'ni vurmasıyla başlayan ve İranın saldırılarıyla devam eden sürecin yeni aşamasını uzmanlar, Milliyet.com.tr için yorumladı. (Milliyet/ Oğuzcan Atış)İsrailin 1 Nisanda Suriyede bulunan İran Büyükelçiliği yerleşkesine gerçekleştirdiği hava saldırısının ardından İranın cevap olarak İsraile karşı gerçekleştirdiği 'Gerçek Vaat' operasyonunun yankıları sürüyor. İranın İsraili çok sayıda kamikaze İHA, seyit füzesi ve balistik füzeyle hedef aldığı saldırıların ardından gözler İsrailin vereceği cevaba döndü. Bursa Teknik Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Burak Darıcılı ve Savunma ve Denizcilik Uzmanı Kozan Selçuk Erkan, İran ile İsrail arasında yaşanan gelişmeleri yorumladı. İsrailin 1 Nisanda Suriyede bulunan İran Büyükelçiliği yerleşkesine gerçekleştirdiği hava saldırısının ardından İranın cevap olarak İsraile karşı gerçekleştirdiği 'Gerçek Vaat' operasyonunun yankıları sürüyor. İranın İsraili çok sayıda kamikaze İHA, seyit füzesi ve balistik füzeyle hedef aldığı saldırıların ardından gözler İsrailin vereceği cevaba döndü. Bursa Teknik Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Burak Darıcılı ve Savunma ve Denizcilik Uzmanı Kozan Selçuk Erkan, İran ile İsrail arasında yaşanan gelişmeleri yorumladı. Gerçek Vaat adı verilen operasyonda en önemli detayların balistik füzeler ve İsrailin kendi müttefikleriyle arasında olan koordinasyon olduğunu düşündüğünü ifade eden Erkan, İran ilk kez bu kadar uzun bir menzile balistik füze gönderdi. Bu durumun ardından İsrail, ABD ve İngilterenin birbirleri arasında çok iyi iş birliği yaptığını gördük. İsrail sensörü ABD silahını ateşliyor, ABD sensörü İsrail silahına komut veriyor, İsrailin radar sistemleri ABD füze destroyerlerindeki AEGIS savunma sistemi tarafından ateşlenen hava savunma füzelerine komut veriyor. Böyle bir koordinasyonun şu anda NATO içindeki Batılı müttefikler arasında bile olmadığını söyleyebiliriz. Buna karşılık bu koordinasyonun ABD, İsrail ve İngiltere arasında gayet rahat işlediğini görüyoruz yorumunu yaptı. Gerçek Vaat adı verilen operasyonda en önemli detayların balistik füzeler ve İsrailin kendi müttefikleriyle arasında olan koordinasyon olduğunu düşündüğünü ifade eden Erkan, İran ilk kez bu kadar uzun bir menzile balistik füze gönderdi. Bu durumun ardından İsrail, ABD ve İngilterenin birbirleri arasında çok iyi iş birliği yaptığını gördük. İsrail sensörü ABD silahını ateşliyor, ABD sensörü İsrail silahına komut veriyor, İsrailin radar sistemleri ABD füze destroyerlerindeki AEGIS savunma sistemi tarafından ateşlenen hava savunma füzelerine komut veriyor. Böyle bir koordinasyonun şu anda NATO içindeki Batılı müttefikler arasında bile olmadığını söyleyebiliriz. Buna karşılık bu koordinasyonun ABD, İsrail ve İngiltere arasında gayet rahat işlediğini görüyoruz yorumunu yaptı. İran ile İsrail arasındaki gerginliğin uzun bir geçmişe sahip olduğunu belirten Bursa Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Burak Darıcılı da, İran için İsrail, İsrail için de İran dış politika söz konusu olduğunda çok önemli hedefler. İsrail uzun süredir İranın bölgede bulunan vekil güçlerini hedef alırken bir yandan da İran Devrim Muhafızları Ordusunda görevli olan üst düzey isimleri hedef alıyordu. Bu zamana kadar bu üst düzey isimlerden yaklaşık 7si suikastlerin merkezindeydi ve bunların en önemlisi Kasım Süleymani olmuştu. Kasım Süleymaninin mezarı da geçtiğimiz aylarda bir terör saldırısında hedef alınmış ve çok sayıda can kaybının yaşanmıştı. Tüm bunlar bir araya geldiğinde İranın kendisine yönelik bu faaliyetlere bir cevap vermesi gerekiyordu. Dolayısıyla İranın da bu şekilde bir misilleme operasyonu yaptığını gördük. Tabii bu askeri faaliyetin gürültüsünün çok fazla olmasının aksine ortaya çıkardığı askeri zarar neredeyse yok gibi. Ancak bu meseleyi önemsizleştirmez. Bu güne kadar taşeron aktörler üzerinden gerçekleşen sıcak temas ilk kez doğrudan saldırılarla yeni bir boyuta taşındı. Bu temasta şimdi de İsrailin misillemesini bekliyoruz dedi. Kozan Selçuk Erkan'a göre İsrailin İrana vereceği olası karşılık çok şiddetli olmayacak. Erkan, İsrail Hava Kuvvetleri, İranın ikmal hatlarını vurabilir. Lübnan, Suriye, Irak ve Yemende bulunan İran vekil güçleri hedef alınabilir. Ancak böyle bir saldırı tıpkı Suriyede bulunan İran Büyükelçiliği'nin vurulması gibi daha cesaret gerektiren bir hedefe olabilir ya da İranın nükleer programına zarar verecek bir saldırı da yapılabilir. Ancak ben bu saldırılarda ölçülü bir hasar verileceğini düşünüyorum. İranın saldırısının gerekçesi büyükelçilik binasının hedef alındığı saldırıda yaşadığı can kayıplarıydı. Böyle bir ortamda İsrailde can kayıplarına sebep olmayacak, yüzeysel bir saldırı yapacağını düşünüyorum. Çünkü petrol fiyatlarını artıracak olan böyle bir gerilim kimsenin işine gelmeyecektir. Özellikle de seçim arifesinde olan ABDnin hiç işine gelmeyecektir diye konuştu. İrana karşı F-35 savaş uçaklarını kullanmaları mümkün. Ancak muhtemelen uzun menzilli seyir füzeleri kullanarak füzelere karşı füzelerle cevap verebilirler. İsrailin elinde bolca havadan atılabilen uzun menzilli seyir füzeleri var. Hatta F-16 uçaklarından atılan balistik füzelere de sahipler. Yani İran hava sahasına girmeden bu tür bir saldırı düzenleyebilirler. Ürdün hava sahasına girerek yapacakları bir saldırıda İranı hedef alabilecek yeteneğe sahipler. Yine denizaltılarından füze de atabilirler. Bunu saldırı olmadan göremeyiz. Ancak İranın da çok etkili bir hava savunma ve erken ihbar ağı olmadığı için böyle bir saldırıda İsrailin belirlediği hedefleri vurması ihtimali yüksek olacaktır. Böyle bir saldırı da insan kaybından çok belirledikleri tesislerin alt yapısını hedef alacaklarını düşünüyorum. - Kozan Selçuk Erkan İsrailin olası saldırısının ardından İranın bir kez daha misilleme yapacağını düşündüğünü belirten Kozan Selçuk Erkan, Böyle bir durumda İran bir önceki saldırıda kullandığından daha fazla drone ve füze kullanabilir. Ancak ben gerilimin azalarak son bulmasını bekliyorum. Netenyahunun ikinci bir cephe açmayı istediğini düşünmüyorum. ABDnin de bölgede tansiyonun yükselmesini istemediğini görüyoruz. Çinin İran ve Suudi Arabistan arasındaki buzları eritmek için uzun süredir çabaladığını biliyoruz. Yani şu an Rusyayı hariç tutarsak dünyada söz sahibi olan hiçbir güç için bu bölgede gerilimin artması bir işe yaramıyor. Zaten İranın da aslında saldırılardan önce haber vermesi bu amacı taşıyan doğru bir yaklaşım. Kasım Süleymani suikastinden sonra dahi ABDye verecekleri karşılığı önceden bildirerek sadece karşılık verme haklarını kullandılar. Yani dertleri dünya savaşı çıkarmak değil detaylarını paylaştı. İsrailin yapacağı olası saldırının açıktan olacağını düşündüğünü ifade eden Erkan şunları da ekledi: İsrail zaten daha önce defalarca gizli şekilde İrana karşı siber saldırılar yaptı. Ancak burada saldırdığını göstermesi gerekiyor. Yani açıktan saldırması gerekiyor. Bu saldırı benim İrana olan karşılığımdır diyebileceği bir saldırı yapması gerekiyor. İsrailin olası misillemesinin ardından İranın tekrar karşılık vermesini çatışma sarmalı olarak tanımlayan Doç. Dr. Darıcılı da, Ben o şekilde bir çatışma sarmalı olacağını düşünmüyorum ama İran ile İsrail arasında yaşanan mücadele eskisinden daha şiddetli devam edebilir. İki ülke arasında vekil aktörlere yönelik saldırılar, suikastler, ülke içinde sabotajlar gibi çatışma süreçlerini bölgede önümüzdeki yıllarda daha çok göreceğiz. Tüm bunlar İsrail-Hamas çatışmasından da bağımsız değil. Eğer bu çatışma bir ateşkes veya takas anlaşmasıyla neticelenirse İran ile İsrail arasındaki tansiyon da düşecektir. İki ülke arasındaki tansiyonun sebebi İsrail-Hamas çatışması değil ancak bu çatışmanın sonlanması bölgede genel olarak tansiyonu düşürür. Bu konuda da mayıs ayını işaret eden kaynaklar mevcut. Bunu bekleyerek göreceğiz dedi. İsrail tarafından çok sert açıklamalar geliyor olsa da olası misillemenin şiddetinin ABDnin tutum ve davranışlarına göre şekilleneceğini düşünüyorum. ABD şu an çatışmaların derinleşmesini ve bölgesel bir savaşa dönüşmesini istemiyor. Bu sebeple İsraile vereceği cevap konusunda baskı yapıyor. Ben ABDnin baskılarının sonuç vereceğini düşünüyorum. Sembolik olarak İranın Canını yakacak bir cevap olacaktır ancak çatışmayı da çok büyütmeyecek bir saldırı olacak. Ancak bunlar rasyonel çıkarımlar. Netanyahu ve onun aşırı sağcı ortakları bu noktada rasyonel olmayan adımlar atabilirler. Burada İsrail içindeki iktidar ve güç mücadelesinin de payı olacaktır. Son aşamada ABDnin tavrı belirleyici olacaktır. - Doç. Dr. Ali Burak Darıcılı