F-35 dosyası sil baştan! ABD'nin şartı ne?

Türkiye'nin Patriot Hava Savunma Sistemleri'nin tedarikinde çıkarılan engeller üzerine Rusya'dan tedarik ettiği S-400 Hava Savunma Sistemi tepkiler karşılanmış ve Türkiye'nin de tedarikçi konumda olduğu F-35 programından çıkarılmıştı. ABD ile Türkiye arasında yapılan görüşmelerin ardından Türkiye, F-35 programına dönüyor mu? sorusu gündeme gelirken, Yunanistanda yayımlanan Kathimerini gazetesi, ABDnin şartının S-400lerin İncirlik Üssünde ABD kontrolündeki bölgeye transfer edilmesi olduğunu öne sürdü.JSF (Joint Strike Fighter/Müşterek Saldırı Uçağı) projesinin yaşama geçirilmesi, 1996 yılında kararlaştırıldı. Türkiye; ABDnin birincil nitelikteki ortağı olduğu projeye, 2002de katıldı. Türkiyenin; 100 adet F-35 alması ve ilk uçakların 2017de teslimi üzerinde anlaşma sağlandı. Türkiye, projede yedi savunma sanayii firması ile yer aldı. İlk F-35 uçağı, 22 Haziran 2018te Türkiyeye teslim edildi. Ancak ABD yönetimi, Temmuz 2019da Rusyadan alınan S-400 füze savunma sistemi nedeniyle Türkiyeyi F-35 programından çıkardı. Türkiyeye, yaptığı yaklaşık 1 milyar 400 milyon dolar harcamasına yönelik bir ödeme de yapılmadı. Türkiye, bunun üzerine 2021 yılı ekim ayında 40 adet f-16 Blok 70 ve 79 adet modernizasyon kiti alımı için ABDye başvuruda bulundu. 2024 şubat ayında Türkiyeye F-16 satışına ABD Kongresinden onay çıktı. ABD yönetimi, F-16 sürecine paralel olarak Türkiyenin F-35 programına geri dönüşünü gündeme getirdi. Ankarada temaslarda bulunan ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Vekili Victoria Nuland, 30 Ocakta yaptığı açıklamada, S-400 meselesini çözebilirsek, ABD Türkiyeyi F-35 ailesine geri kabul etmekten memnuniyet duyacaktır dedi. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 4 Şubatta Bu yetenek (F-35) eğer bizim diğer yeteneklerimizi kaybetmeden ilave olarak alacağımız bir yetenek olursa neden olmasın? derken, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler 12 Ağustosta F-35 konusunda görüşme ve değerlendirmelerimiz devam ediyor ifadesini kullandı. ABDnin Uluslararası Güvenlik İşlerinden Sorumlu Savunma Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Dr. Celeste Wallander ve Ulusal Güvenlik Konseyi Avrupa Kıdemli Direktörü Büyükelçi Michael Carpenter, 9 Temmuzdaki NATO Zirvesi öncesinde 1-2 Temmuz tarihlerinde Ankaraya ziyarette bulunmuştu. ABD Büyükelçiliğinin açıklamasında, Taraflar görüşmede köklü savunma bağlarını artırmaya ve NATO İttifakının gücünü ve birliğini sağlamlaştırmaya yönelik ortak hedefleri de ele almıştır denilmişti. Yunanistanda yayımlanan Kahtimerini gazetesinde yer alan haberde, bu görüşmelere atıfta bulunularak ABDnin, S-400 füze sisteminin yumuşak bir şekilde devre dışı bırakılması karşılığında, Türkiyeye F-35 savaş uçaklarının yeniden satılabileceğini önerdiği iddia edildi. Kathimerininin haberine göre, ABDli yetkililer, Türkiyenin füzeleri kendi topraklarında tutmasını, ancak bunların kontrolününün ABDye devredilmesini önerdi. ABDli yetkililerin, S-400ün Adanadaki İncirlik Üssünün ABD kontrolündeki bölümüne aktarılması teklifini ortaya attığı öne sürüldü. Düşünce kuruluşu Amerikan Girişimcilik Enstitüsünde kıdemli üye ve eski Pentagon yetkilisi olan Michael Rubin, Kathimeriniye iddiayı doğruladı. Rubin, bölgedeki kaynaklarının, 1-2 Temmuzdaki ziyarette F-35 anlaşmasını yeniden canlandırılmasının görüşüldüğünü söylediğini belirtti. Rubin F-35 programına yeniden girmeleri karşılığında Türkiyeden S-400leri ABDye teslim etmesini veya İncirlik üssündeki ABD kontrolündeki sektöre transfer etmesini talep ettiler dedi. Rubin ve Kathimeriniye konuşan diğer kaynaklar göre, Türkiyenin bu aşamadaki tepkisi olumlu değil ancak görüşmelerin bu hafta New Yorktaki BM Genel Kurulunun aralarında devam etmesi bekleniyor. Kathimerininin haberinde Yunan tarafı alarmda ve Başbakan Miçotakis, 5 Eylülde ABD Dışişleri Bakanı Blinken ile yaptığı görüşmede endişelerini iletti. Kathimerini, Kongredeki Yunan yanlısı merkezlerin konuyu yakından takip ettiklerini ve gelişmeler doğrultusunda stratejilerini değiştirmeye hazır olduklarını anlıyor ifadesi de yer aldı. Yunanistanın ABDden F-35 uçaklarını 2028ten itibaren alması planlanıyor. Türkiye, F-16 filosunu modernizasyonlar ve Blok 70 alımı güçlendirmeyi hedeflerken, 40 adet Eurofighter alımı için de girişimde bulundu. Eurofighter alımında, Almanya engeli nedeniyle bugüne kadar somut bir adım atılamadı. Türkiye, bir yandan da 5. nesil milli muharip uçak üretiminde önemli bir adı attı; Kaan, ilk uçuşunu 21 Şubatta yaptı. Türkiye, orta ve uzun menzilli hava savunma sistemleri olan Hisar ve Siper projelerinde de önemli gelişme kaydederek, hava savunmasını güçlendirdi. Kaynak: Milliyet / Aydın Hasan