Emevi Camisi: Suriye'deki Protestoların ve Siyasi Mücadelenin Merkezi

2011 yılında Ortadoğu’yu sarsan Arap Baharı protestoları, kısa sürede Suriye’ye de sıçradı. İlk olarak başkent Şam’daki tarihi Emevi Camisi, hükümet karşıtı protestoların merkezi haline geldi. Her cuma namazı sonrası, halk devrik rejime karşı sloganlar atıyor, Esad yönetimi ise protestocularla sert bir şekilde karşı karşıya geliyordu.

Haberin Devamı

/

Esad rejimi, Sünni ve Şii cemaatlerinin cami ziyaretlerini engelleyerek bu gerilimi kontrol altına almaya çalıştı. Ancak 2012 yılına gelindiğinde, silahlı çatışmaların patlak vermesiyle muhalif gruplar, Emevi Camisi’ni sadece dini bir alan olarak değil, aynı zamanda Şam’ı ele geçirmenin ve hükümeti devirmelerinin sembolü olarak kabul etmeye başladı. “Emevi Camisi’nde namaz kılacağız” söylemi, bu mücadelenin temel motivasyonuna dönüştü.

/

Uzmanlar, o dönemde MİT Müsteşarı İbrahim Kalın’ın Emevi Camisi’nde yer almasının, küresel anlamda verilmek istenen bir mesaj olarak değerlendirildiğini belirtiyor. Bu tarihi camide kılınan cuma namazının önemi, hem sembolik hem de siyasi anlamlar taşıyordu. Peki, Emevi Camisi'nin tarihi ve dini açıdan taşıdığı bu büyük anlam nedir?

Haberin Devamı

Emevi Camisi’nin Tarihi Derinliği

/

Ortadoğu tarihine hakim bir uzman olan Prof. Dr. Cengiz Tomar, Şam’ın tarih boyunca farklı imparatorluklara ev sahipliği yapmış bir şehir olduğunu ve her dönemin kendi etnik, mezhebi ve dini çeşitliliği ile iz bıraktığını hatırlatıyor. Tomar, Emevi Camisi’nin bulunduğu alanın MÖ 9. yüzyılda pagan tapınağı olarak kullanıldığını, Roma döneminde ise Jüpiter Tapınağı’na dönüştürüldüğünü vurguluyor. Bu tapınaklar, fetih kültürünün bir parçası olarak, şehri ele geçirenlerin inançlarını simgeleyen yapılar haline geliyordu. Emevi Camisi de, cihat ve fetih kültürünün yoğun olarak yaşandığı bu topraklarda büyük bir öneme sahipti.

MOZAİKLER BİZANSLI USTALARDAN

/

“Ancak Emevilerin ilk döneminde, artan Müslüman nüfus nedeniyle daha büyük bir camiye ihtiyaç oldu. Halife Velid bin Abdülmelik, 705’te, Hıristiyanlarında rızası alınarak, (onlar için daha büyük 4 kilise inşa edilmiş o dönem) bu yapıyı kısmen yıkıp, genişleterek yerine yeni bir cami inşa etmeye başladı. Yapı, Bizans mimarisi ile de çok yakın çünkü inşasında Bizans’tan getirilen ustalar da çalıştı.”

Haberin Devamı

İSLAM MİMARİSİNİN İLK BÜYÜK ÖRNEĞİ

/

“Bizanslı ustalar özellikle mozaik süsleme işinde tüm maharetlerini sergilediler. Emevi Ulu Camisi, İslam mimarisinin ilk büyük örneğidir. Kare şeklindedir. Bir örneği de Halep ve Diyarbakır’daki Ulu Cami’dir. Ulu Cami olması sebebiyle cemaat kültürünün yaşandığı, sahabelerin gelip, gittiği ve de çevresel olarak bir toplanma noktası, mescidinde talebelerin kaldığı kompleks bir merkezdir.”

HZ. İSA’NIN DİRİLECEĞİ MİNARE

/

Emevi Camisi’nin minaresine Hz. İsa’nın tekrar ineceği ve buradan bir dirilişe vesile olacağı rivayetleri olduğunu belirten Prof. Dr. Tomar, Hz. Yahya’nın başının burada bulunduğu inancının da Bizans döneminden İslam dönemine taşındığını belirterek, ekliyor: “Ayrıca iki minberi var. Hem Şafi hem de Hanefi mezheplerinin dini vecibelerini yerine getirdiği bir yer. Yine yaygın inanışa göre Kerbela’da öldürülen Hz. Hüseyin’in kafası önce camide sergilenmiş sonra da buraya gömülmüştür.”

Haberin Devamı

SURİYE’DE İSLAM’IN SEMBOLÜ

/

Peki Suriye açısından caminin önemi nedir soruma ise yanıtı şu: “İlk halifeliğin önemli bir sembolü de Ulu Cami’den hutbe okunmasıdır. Ki buradan da okunmuştur. Dolayısı ile Mekke, Medine, Kudüs gibi İslam tarihi açısından bir kutsiyeti olduğunu söyleyemesekte, Suriye’nin ve başkent Şam’ın hakimiyeti ve İslam tarihinde bir devlet olarak kabulü açısından bir simgedir. İlk medreseler, ilim halkaları Emevi mescitlerinde kurulmuştur ve İslam’ın tebliği açısından da önemlidir. Emevi Camisi Suriye’de İslam’ın sembolüdür.”

O NAMAZ ‘OYUN BOZULDU’ MESAJI VERİYOR

/

Terör ve Güvenlik Uzmanı Coşkun Başbuğ, o camide namaz kılmanın sembolik bir anlam taşıdığını söylüyor: “Osmanlı döneminde hac güzergahının en önemli istasyonu olan Şam’ın kalbindeki bu cami İslam alemi açısından da önemli bir yapı. Ancak Esad rejimi tarafından ibadet uzun süredir yasaktı. Dolayısıyla buradaki namaz, Şam’ın fethi- fetih derken silahya da işgal anlamında söylemiyorum- durumun ‘normalleştiği’, anlamına geliyor. Çünkü burası direniş ve özgürlüğün sembolü oldu.”

Haberin Devamı

/

MİT Müsteşarı İbrahim Kalın’ın Cuma namazına katılmasınınsa hem iç hem dış güçlere verilmiş bir mesaj olduğu yorumunu yapıyor Başbuğ: “İçeride bir kısım; Batı’nın ağzı ile karşı çıktı ve süreçte de ‘Hani gidecektiniz, ne oldu?’ denildi. Şimdi de niye gittiniz deniyor. Batı’nınsa en büyük taktiği, tarih ile gençler arasındaki bağı koparmak. Halep’in bombalanmasının altında da bu var. Zira bu sembolik yapılar İslam dünyasını birleştiren yapılar. Dolayısıyla Emevi Camisi’nde kılınan namaz, ‘Oyun bozuldu’ mesajı taşıyor.”

AYRIŞTIRICI DEĞİL BİRLEŞTİRİCİ BİR BULUŞMA

/

Üsküdar Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler bölümü öğretim üyesi, Prof. Dr. Deniz Ülke Kaynak, önce pagan tapınağı, sonra kiliseye dönüştürülen caminin fetih yani kılıç hakkının Müslümanlara ait olduğunu belirterek, “Ama” ile devam ediyor: “Şiiler ve Sünnilerin beraber ibadet ettiği, Hıristiyanların kutsal emanetlerinin de olduğu bir cami. Yani farklı etnisite, mezhep ve dinleri de temsil eden bir ibadethane. Dolayısıyla burada kılınan namaz her ne kadar ‘Sünni zaferi’ olarak görülse de aksine bunun siyasi sembol olarak, ‘birleştirici’ bir unsur olduğunu düşünüyorum. Bakın bir başka camide değil ilk hutbe burada, Ulu Cami’de okundu. Ayrıca MİT Müsteşarı İbrahim Kalın’ın da orada olması, Colani ile aynı arabaya binmesi Türk istihbaratının gücünü göstermek açısından verilen, önemli sembolik mesajlar.”

Haberin Devamı

/

Kaynak: Hürriyet / Fulya Soybaş