ABD başkanını nasıl seçiyor? En fazla oyu alsa bile seçimi kaybedebilir: İşte sandık sisteminin işleyişi…

Amerika Birleşik Devletleri (ABD), yarın yeni başkanını belirlemek üzere sandığa gidecek. Kıyasıya geçmesi beklenen seçim yarışında sonuçların belli olması ise birkaç saat, birkaç gün veya haftalar sürebilir. Seçimde zafer ilan edip başkanlık koltuğuna geçecek olan isim, en çok oyu alan kişi olmayacak. Bu noktada belirleyici olan delege sayısı olacak. Peki ABD başkanlık sistemi nasıl işliyor? Kimin kazandığı ne zaman belli olur? Salıncak eyaletler hangileri? İşte 2024 ABD Başkanlık seçimlerine ilişkin önemli detaylar...Amerika Birleşik Devletleri (ABD) başkanlık yarışı, Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasında süren çekişmeyle birlikte, salıncak eyalet olarak adlandırılan 7 eyaletin seçim sonuçlarına bağlı olarak şekilleniyor. Ülkede bulunan toplam 50 eyaletin 43ünü her seçimde neredeyse aynı parti, belirgin bir farkla kazanıyor. Seçimde küçük oy farkıyla partiler arasında el değiştirebildikleri için salıncak olarak adlandırılan 7 kritik eyalet, ABD başkanlık seçimlerinin aritmetiğini belirleme özelliğine sahip. Başka bir deyişle, ABD'de başkanın kim olacağını 337 milyonu aşkın nüfusun yalnızca yüzde 18'ine ev sahipliği yapan eyaletler karar vermiş oluyor. 2024 başkanlık seçimlerinde herkesin gözü Pensilvanya, Georgia, Arizona, Nevada, Michigan, North Carolina ve Wisconsin eyaletlerinde. 270 delegeye ulaşan adayın başkanlığı kazandığı ABD'de, salıncak eyaletlerin toplam 93 delegesi bulunuyor. ABDde, en fazla oyu alanın değil, en fazla delegeye ulaşan adayın başkan olmasını sağlayan Seçiciler Kurulu (Electoral College) yöntemi işliyor. Buna göre her eyaletin belli bir delege sayısı var. O eyaletteki oyların çoğunluğunu alan parti, delegelerin tamamına sahip oluyor. Ülke genelindeki 538 delegenin salt çoğunluğu olan 270e ulaşan aday başkanlık seçimini de kazanmış oluyor. Mevcut başkan yardımcısı ve Demokrat Parti'nin adayı Kamala Harris ile eski başkan ve Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş gidiyor.Anketler, ulusal ve kritik eyaletler bağlamında adayların birbirlerine çok yakın olduğunu gösteriyor.Bu yakınlık, bazı eyaletlerde oyların yeniden sayılmasını gerektirebilir.Kararsız seçmenin sonucu belirleyeceği 7 kritik eyalet dahil birçok bölgede, 2020 seçimi sonrası oy sayım sisteminde değişime gidildi.Bu nedenle bu bölgelerden sonuçların daha yavaş gelebileceği kaydediliyor.Öte yandan, Michigan gibi bazı yerlerde oy sayımı hızlandı. Covid salgını sırasında düzenlenen bir önceki seçime göre de posta yoluyla çok daha az oy kullanılacak.Tüm bunlar göz önüne alındığında sonuçlar, seçimi takip eden saatlerde belli olabileceği gibi, ertesi sabah, sonraki günler veya olası yeniden sayımlarla haftalar sonra da netleşebilir. Eyelatlerde genellikle önce seçim günü verilen oylar sayılıyor.Ardından da erken atılan oylar, posta yoluyla verilen oylar, itiraz sonuçları, yurtdışı ve ordu mensuplarının oyları sayılıyor.Atanmış ya da seçilmiş olan yerel seçim görevlileri, sayımdan doğrulamaya tüm süreci yönetiyor.Bu doğrulama süreci, verilen oy sayısını aktif seçmen sayısıyla karşılaştırmayı ve her bir oy pusulasını yırtılma, lekelenme veya diğer hasarlar açısından incelemeyi de içeriyor.Tutarsızlıklar belgeleniyor ve takibi yapılıyor.Amerikada oy pusulaları, bir elektronik tarayıcıya yerleştiriliyor ve sonuç bu elektronik okuma sonrası kayıt altına alınıyor. Bazı durumlarda atılan oyun sağlaması görevliler tarafından yapılabiliyor.Her eyaletin seçim sonuçlarının takibi noktasında katı kuralları bulunuyor.Hangi bölümlerin halka açık olduğu, parti gözlemcilerinin oy sayımını nasıl izleyebileceği ve müdahale edebileceği kurallarla belirlenmiş durumda. Oyların birbirine yakın olması medya kuruluşlarını, öngörülerini açıklama noktasında temkinli olmaya zorlayacaktır.Ancak yeniden sayım ve yasal itirazlar da geçmiş yıllarda sonuçların belli olmasını geciktiren unsurlar arasındaydı.Örneğin Pennsylvaniada, kazanan ve kaybeden aday arasındaki oy farkı yarım puan ise otomatik olarak eyalet çapında yeniden sayım yürürlüğe giriyor. 2020'de bu eyalette fark yüzde 1in biraz üzerindeydi.Şu anda dahi 100'den fazla seçim bölgesinde, süreç davalık olmuş durumda.Seçmen yeterliliği ve seçmen kütüklerine yönelik itirazlar yapıldı. Bu davalardaki mahkeme kararları bazı yerlerde yarışı şekillendirmeye başladı.Gecikmelere neden olabilecek başka senaryolar da var. Örneğin, 2020'de Georgia'da bir oy sayım merkezinde su borusunun patlaması süreci geciktiren etkenlerden olmuştu. 2020 seçimi sonrası yenilgiyi kabul etmeyen Donald Trump, destekçilerini Joe Biden'ın zaferini onaylamak için toplanan ABD Kongre Binası'na doğru yürüyüşe çağırmıştı.Trump, kendi başkan yardımcısı Mike Pencee de sonuçları onaylamama çağrısı yaptı. Ancak Pence bunu reddetti.ABD tarihine Kongre Baskını olarak geçen isyan bastırıldıktan sonra dahi 147 Cumhuriyetçi, Trump'ın yenildiğini kabul etmeyen şekilde oy kullandı.Sonrasında seçim sürecinde yapılan değişiklikler eyaletlerden onaylı şekilde gelen sonuçlara itiraz edilmesini zorlaştırdı.Ayrıca başkan yardımcısının sonuçları tek taraflı olarak reddetme yetkisinin olmadığı da anayasal olarak açıklığa kavuşturdu.Bununla birlikte seçim gözlemcileri, sonuçların onaylanmasını geciktirme çabalarının yerel ve eyalet düzeyinde olabileceğini öngörüyor.Trump ve başkan yardımcısı adayı JD Vance ile bazı üst düzey Kongre üyeleri, Trumpın kaybettiğinin açıklanması durumunda sonuçları kabul edeceklerini söylemeyi birkaç kez reddetti.