Celal Talabani kimdir?

Irak Kürt politikasının en duayen isimlerinden biri olan Celal Talabani, ABD'nin Irak işgalinin ardından Saddam Hüseyin'in devrilmesiyle siyasi kariyerinin en parlak yıllarını yaşadı.

Haberin Devamı

Kürtlerin Mam Celal, yani Celal Amca olarak hitap ettikleri Celal Talabani, sağlık kontrolleri için gittiği Almanya'da hayatını kaybetti.

Son dakika: Celal Talabani hayatını kaybetti

1933 doğumlu Celal Talabani, siyasi kariyerine KDP'ye bağlı Kürdistan Öğrenci Birliği'nin kurucu üyesi ve lideri olarak 1950'li yılların başında başladı.

1961 yılında Abdülkerim Kasım hükümetine karşı Kürt ayaklanmasına katıldı. 1963 yılında Cumhurbaşkanı Arif'in hükümetiyle yürütülen görüşmelerde Kürt delegasyonunun liderliğini yaptı.

1975 yılında KDP lideri Mustafa Barzani'yle aralarında derin görüş ayrılıkları oluşmaya başladı ve KDP'den ayrılanların kurduğu ve gelecekte kayınpederi olacak İbrahim Ahmed'in önderliğindeki KDP Siyasi Bürosu'na katıldı.

Grup, 1966 yılında merkezi hükümetle bir ittifak kurdu ve KDP karşıtı askeri kampanyada yer aldı.

1970 yılının Mart ayında KDP ve hükümet arasında bir barış anlaşması imzalandığında, grubun siyasi hayatına son verildi.

Haberin Devamı

Körfez Savaşı sonrası

Saddam Hüseyin'in devrilmesi, Talabani'nin siyasi kariyerinde yeni bir dönem açtı. Talabani'nin siyasi hayatı, 1991 Körfez Savaşı'ndan ve kuzeydeki Kürtlerin Irak hükûmetine karşı ayaklanmasından sonra yeni bir döneme girdi. Batı ittifakının uçuşa kapalı bölge ilan etmesi KDP ile kısa süren bir balayı döneminin başlamasına yol açtı. Kuzey Irak'ta seçimler yapıldı ve 1992 yılında KYB-KDP ortak yönetimi kuruldu. İki parti arasındaki gerilim, 1994 yılında silahlı çatışmalara ve iç savaşa neden oldu. ABD ve kısmen İngiltere'nin çabalarıyla, iki parti heyetleri arasında yapılan çok sayıda toplantının ardından, Talabani ve KDP lideri Mesut Barzani 1998 yılında Washington'da bir barış anlaşması imzaladı.

Talabani, verdiği demeçlerde, 1993 yılında Süleyman Demirel-Erdal İnönü koalisyon hükûmeti kurulduktan sonra Turgut Özal'ın vefatına kadar, Türkiye ile PKK arasında gizli arabuluculuk yaptığını da iddia etmiştir.

Anlaşma, 4 Ekim 2002'de iki partiden milletvekillerinin katılımıyla bölgesel parlamentonun toplanması sonucu bir kez daha pekişti. Parlamentonun bu oturumunda, Talabani Kürtler arasındaki çatışmaların yasaklanmasını öngören bir yasanın çıkarılmasını önerdi. ABD önderliğindeki güçlerin Irak'ı işgale başladığı 2003 yılının Mart ayı öncesinde iki parti, aralarındaki anlaşmazlıkları bir yana iterek Talabani-Barzani liderliğini oluşturdu. Her iki lider de daha sonra Irak Yönetim Konseyine atandı. Hem Talabani hem de Barzani, birleşik bir Irak içinde sadece özerklik talep edeceklerini belirtti. Irak savaşı her ikisine de kazanç sağladı.

Haberin Devamı

IKYB-IKDP mücadelesi
Talabani ve Barzani uzun yıllar birbirleriyle mücadele etti Bunun üzerine Celal Talabani ve destekçileri, 1975 yılında Kürdistan Yurtseverler Birliği'ni kurdu. Talabani, IKYB'nin sosyalist bir parti olacağını ve IKDP'nin aşiret çizgisinden uzak duracağını söyledi.Bir yıl sonra, merkezi hükümete karşı silahlı kampanya başlattı. 1988 yılında Irak hükümeti Kürtlere karşı kimyasal silahlar kullandığında, IKYB ağır bir darbe aldı.

Talabani de, Kuzey Irak'ı terketmek ve İran'a sığınmak zorunda kaldı.

Talabani-Barzani, ya da diğer bir deyişle IKYB-IKDP mücadelesi, Kuzey Irak'taki Kürt siyasi hayatının yaklaşık son 40 yılına damgasını vurdu.

Haberin Devamı

Turgut Özal döneminde Türk pasaportu taşıdı.

Arap olmayan ilk Irak Cumhurbaşkanı

Hem Talabani hem de Barzani, birleşik bir Irak içinde sadece özerklik talep edeceklerini belirtti. Irak savaşı her ikisine de kazanç sağladı. Talabani 2005 yılında Irak Cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturdu.

2007 yılında Türkiye, Kuzey Irak yönetiminden PKK'lıları teslim etmelerini istediğinde Talabani ile Barzani bir basın toplantısı düzenledi ve Talabani, "Türkiye'nin istediği PKK elebaşlarının teslim edilmesi gerçekleşmeyecek bir hayaldir. Biz hiçbir Kürdü Türkiye'ye teslim etmeyiz hatta bir kediyi bile" dedi.

Ancak daha sonra Türkiye'yi ziyareti sırasında Abdullah Gül'le görüşmeleri sonrasında "Ben 'Kürt kedisi' demedim, 'Iraklı kedi' demiştim. Bir Iraklıyı teslim etmek, Irak anayasasına muhalefet etmektir" diyerek sözlerine açıklık getirdi.