Bombaların ardındaki soru: Ne zaman bitecek?

İsrail'in gece gündüz demeden bombaladığı Gazze'den insanlığı utandıracak fotoğraflar gelmeye devam ediyor. Tüm dünyanın gözü önünde bir şehrin yok oluşuna tanıklık ediyoruz. Binlerce sivilin öldüğü bombardımanın ne zaman biteceği ise büyük bir soru işareti. İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarında 12 bin tondan fazla patlayıcı kullandığı, bunun da yaklaşık bir atom bombasının gücüne eşit olduğu duyuruldu. Gazze'deki hükümetin medya ofisinden İsrail'in saldırılarına ilişkin açıklama yapıldı. Açıklamaya göre, İsrail, 7 Ekim'den bu yana Gazze'ye 12 bin tondan fazla patlayıcıyla saldırı düzenledi, kilometrekare başına yaklaşık 33 ton patlayıcı düştü.Gazzeyi bombalamaya devam eden İsrailin ne zaman ve nerede duracağını henüz kimse öngöremiyor. İsrail,Haması bitirene kadar devam edeceğiz diyor ama Gazzenin altındaki tüneller Hamasın en önemli kozlarından. İşte uzmanların Gazzedeki son durumu ilişkin açıklamaları* Prof. Dr. Ahmet Kasım Han (Beykoz Üniversitesi): Ortadoğu tarihinin en riskli günlerinden geçiyoruz. Bugünkü olaylar sadece kısa vade için değil uzun vadede de bu meselenin ve Ortadoğunun geleceğini belirleyecek. İsrail nerede durur bilemem ama yaşananların Ortadoğu sorununun son durağı olmadığını söyleyebilirim. Haması askeri yöntemlerle bitirebilir ama kendisine de büyük maliyeti olur. O kadar şiddetin ardından 10-15 sene sonra Hamas gibi başka bir yapı daha çıkar ortaya. Bugün yapılanlar da onun tohumlarını ekmek olur. İç güvenlik ve istihbarat konularına gelince, hiçbir devlet bir başka devletle her şeyi paylaşmaz. Ancak, bir devletin başka bir devletle güvenlik ve istihbarat konularındaki paylaşımının üst sınırı neyse, ABD, İsrail ile paylaşımını bu sınırı zorlayacak seviyede yapacaktır. Buna Fellucedeki şehir - sokak savaşı deneyimleri de dahil. * Doç. Dr. Aylin Ünver Noi (Haliç Üniversitesi): İsrail ilk etapta Hamasın elindeki rehineleri kurtarmayı düşünecektir. Açıklamalara bakarsanız Haması tamamen bitirme amacında oldukları görülüyor. Ama bunu nasıl ve ne şekilde yapacakları henüz belirsiz. ABDden bekledikleri destek var. İş, bölgesel bir savaşa da dönüşebilir. İran beklemede, Rusyanın tutumu da dikkatten kaçmamalı. Mısırın böylesi büyük ölçekli bir Filistin göçmen akınını kabul edebileceğini zannetmiyorum. Netanyahuya da İsrail kamuoyunda ciddi bir baskı var. Süreç uzadıkça içerideki baskılar daha da artacaktır. Bu şartlar altında İsrail nereye kadar ne yapabilir, öngörmek pek mümkün değil. * Doç. Dr. Furkan Kaya (Yeditepe Üniversitesi): İsrail önce Gazze şehir merkezine bir harekâtı düşünecektir. Bunun için de tanklarına bir koridor açmayı planlıyorlar. Ama bundan önce tünellere dair keşifler yapmaya çalışacaklardır. Çünkü muhtemel bir kara harekâtında en büyük risklerden biri onlar için bu tüneller olacak. Hamasın da kara harekâtını bunun için beklediğini düşünüyorum. Çünkü sokak savaşlarında İsrail askerlerine büyük tuzaklar kuruyor olabilirler. Bunun dışında diplomatik açıdan bakarsak Filistin, Osmanlı bakiyesi olduğu için Türkiyenin tarihi ve hukuki olarak garantörlük hakkının zaten var olduğunu kabul edebiliriz; Kıbrısta olduğu gibi. Türkiye ve Mısırın işbirliği çok önemli. Bu işbirliği Arap dünyasının geri kalanına da örnek olacaktır. * Prof. Dr. Tarık Oğuzlu (İstanbul Aydın Üniversitesi): İsrailin işi nereye kadar götürebileceğini kestirmek mümkün değil. Kara operasyonu yapmazlarsa da şaşırmam. Çünkü çok stresli ve baskılı bir süreç. İsraili ateşkese sadece ABD mecbur edebilir. Şu an yaşananlar ABDnin Ortadoğu politikasına son derece aykırı. Çünkü ABD, İsrail ile bölgedeki Arap monarşilerini yakınlaştırmaya çalışıyordu. Ayrıca Rusya ve Çinin bu süreçteki imajı da gayet olumlu ilerledi. Bu ABD için iyi değil. Dolayısıyla ABD kendi çıkarlarını takip etmek için İsrail üzerine baskı koyarsa koyar, bunun dışında herhangi bir gücü tanıyacağını sanmam. * Prof. Dr. Özden Zeynep Oktav (İstanbul Medeniyet Üniversitesi): İsrailin hava bombardımanı kara harekâtına kadar hız kesmeden devam eder. Saldırılar bu kadar yoğun, kan ve ateş bu kadar fazla iken diplomatik girişimlerin de bir sonuç verebileceğini zannetmiyorum. Türkiyenin garantörlük yapmasının ne kadar olası olduğunu öncelikle tartışmalıyız. Çünkü bu çatışma sürecinde garantörlük konusu ne kadar gündeme gelebilir bilemiyorum ama Türkiyenin garantör olması elbette barış için atılmış çok önemli bir adım ve büyük bir umut olur. Şimdilik Türkiyeden başka hiçbir ülke bir çözüm önerisinde şu ana kadar bulunmadı. Bu açıdan da garantörlük fikri çok değerli bence ama bir karşılığı var mı, onu iyi düşünmemiz lazım. * Dr. Gökhan Cinkara (Necmettin Erbakan Üniversitesi): Hamasın 7 Ekim saldırısı, nereden bakarsanız bakın Netanyahu yönetiminin ve askeri birimlerinin ciddi bir zaaf ve kusurunu ortaya koydu. İsrailin başlattığı bu orantısız saldırının arkasında bu kusuru kapatma endişesi de var. Son anketlere bakarsanız Netanyahunun partisi LİKUD içindeki önemli bir oy kitlesi Ulusal Kamp partisine kayıyor. Netanyahunun işi her türlü zor. Kara harekâtını mutlaka yapacaktır. Hem fiili hedefleri hem psikolojik üstünlük için bunu deneyecekler. * Oğuz Çelikkol (Türkiyenin eski Tel Aviv Büyükelçisi): Filistin sorunu 2. Dünya Savaşından beri devam ediyor. İsrail, hem Gazzeye hem de Batı Şeriaya saldırıyor. Sorun çözülmedikçe ateşkes sağlansa da değişen bir şey olmaz. Çatışmalar devam edecektir. Gazzeyi 2005te boşaltmıştı İsrail ama o zamandan beri de havadan, karadan saldırmaya devam ediyor. Geçen sene de bir saldırısı olmuştu. O yüzden Türkiye de sorunun temelli çözümünün altını çiziyor. Bu çözüm için de esas olan 1967 sınırlarına dayalı iki devletli yapı. Kara harekâtı sivillere çok zarar verecektir. İsrail ordusu da çok kayıp verir ama sivil halk çok daha fazla zarar görür. Orada 2.3 milyon insan yaşıyor, bu insanların babaları - dedeleri 1948den itibaren İsrailin öldürücü saldırılarından kaçıp buraya sığındılar, nüfus o yüzden yoğunlaştı. Hürriyet'ten Musa Kesler'in haberine göre; Filistin gibi İsrailin kendi içinde de farklı politik gruplar var. Cumhurbaşkanı Herzog iki devletli çözüme daha yakın, buna karşılık Başbakan Netanyahu giderek bu çözümden uzaklaşıyor. Bu aşamadan sonra İsraili sadece Batıdan gelecek baskılar durdurur. Şimdilik öyle bir baskı yok. Böyle giderse iki devletli çözümün gerçekleşmesi çok zor.