Bahardı cehenneme döndü: Tahrir'in 5. yılı

Arap Baharı, Arap İsyanları ya da Arap kışı... Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da yarım yüzyıllık yerleşik düzeni ya da daha açık ifadesiyle diktatörlükleri dümdüz eden halk isyanları, yıktıklarının yerine arzuladıkları yönetimleri kuramayınca geriye kanlı karmaşalar kaldı. Bugün IŞİD terörü, kanlı iç savaşlarla sonuçlanmış görünen Arap Baharı, Mısır'daki Tahrir'le özdeşleşti, ifadesini ve sembollerini buldu. Bugün Tahrir Meydanına milyonların döküldüğü 25 Ocak'ın yıl dönümü. Ancak isyanların fitilini ateşleyen olay Tunus'ta yaşandı. Seyyar satıcılık yapan 27 yaşındaki işsiz Muhammed Buazizi'nin kendini yakarak intihar etmesiyle, biriken sosyal adaletsizlik bir isyana dönüştü ve bütün bir coğrafyaya fırtına hızıyla yayıldı. İşte başlangıcından bugüne, çeşitli adlarla anılsa da en yaygın ifadesini "Arap Baharı"nda bulan isyanın öyküsü...

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — 2010 yılı bitmek üzereydi ve Tunus'ta işsizlik, gıda enflasyonu, siyasi yozlaşma, baskı, ifade özgürlüğü yokluğu, polis şiddeti ve kötü yaşam koşulları sürüyordu. Ülkenin başında 1987'den beri olduğu gibi Zeynel Abidin bin Ali vardı. Hiçbir şey değişmeyecek gibi görünüyordu. Gelecek umudunu yitirmiş, binlercesi gibi üniversite mezunu işsiz bir genç, Tarık el Tayyib Muhammed Buazizi seyyar satıcılık yaparak geçiniyordu. Dünyanın tanıdığı adıyla Muhammed Buazizi, satış arabasına polisin el koyması nedeniyle 17 Aralık 2010'da kendisini yakarak intihar girişiminde bulundu.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Buazizi, çaktığı kıvılcımla kendi bedeniyle birlikte önce tüm Tunus'u, ardından da bütün bölgeyi de ateşe verdi; onunla aynı kaderi taşıyan milyonlar sokaklara döküldü. Tunus'ta Yasemin Devrimi başlamıştı ve değişmez denilen değişiyor gibiydi...

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Bin Ali diktatörlüğü 27 gün dayanabildi. Yayılan protestoları bastırmak için elinden gelen baskı ve şiddeti uygulamıştı, pek çok can kaybı da yaşandı. Ama diktatörlüğün artan zulmü, sadece sonuna daha hızlı yaklaşmasına yaradı.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Gerçeklikle ilişkisi tümden kopmuş ve gelişmeleri okumaktan aciz diktatör Bin Ali, 14 Ocak 2011'de eşinin "Bin şu uçağa geri zekalı" uyarısıyla ülkeyi terk ederek, Suudi Arabistan'a sığındı. Uluslararası basın da dahil, manşetlerdeki son yer alışı, eşinin bu uyarısının yazılı olduğu manşet başlıkları ile kaçışının fotoğrafıydı...

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Olaylar elbette Tunus'la sınırlı kalmadı. İsyanlar ifadesini, söylem ve sembollerini Arap dünyasının kalbinin attığı merkezde, Mısır'da buldu.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — 25 Ocak 2011'de milyonlar Tahrir Meydanını doldurmuştu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Şikayetler benzerdi: İşsizlik, düşük ücretler, barınma eksikliği, yiyecek sıkıntısı, yolsuzluklar, ifade özgürlüğünün kısıtlanması, polis şiddeti, olağanüstü hâl ve kötü hayat koşulları...

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — İsyanın taşıyıcısı olan toplumsal kesimler de Tunus'takine benzerdi: Eğitimli, işsiz gençler...

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Mısır, siyasi kaderi aynı zamanda ciddi bir ekonomik aktör olan ordu tarafından tayin edilegelmiş bir ülkeydi.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Ülkenin başındaki eski general Hüsnü Mübarek 1981'den beri ülkeyi yönetiyordu. Yani 30 yıldır. İktidara selefi Enver Sedat'ın yöntemiyle oturmuştu: Sedat bir suikastla öldürülmüş yerine o geçmişti. Sedat da Cemal Abdülnasır'ın suikastı sonrası başkan olmuştu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Bu yapının sarsılacağı belki de dünyada pek düşünülmedi. Rejim de başvurmadık yöntem bırakmadı.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Baltacılar denilen paramiliter çetelerin saldırılarından tutun da polis şiddeti ve istihbaratın organize ettiği terör girişimlerine kadar.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Tahrir'e çadırlarını kurup, devrim şarkıları söyleyen kitleler, şiddetten uzak duruyor ve sadece yönetimin istifasını istiyordu. Kitleyi oluşturan kesimlerin becerileri, Tahrir Devrimi diye de anılan bu "olay", toplumsal hareketler ve internetin sunduğu olanaklar üzerine süregelen deneyimleri ilerletmişti. İnternet, eylemlerin ülkenin önemli merkezlerine yayılıp yönlendirilmesinde kolaylık sağlamakla kalmamış, hareketin dünyaya da kendisini anlatıp, meşruiyet ve destek edinmesinde rol oynamıştı. Ama sonuçta bu iletişme olanaklarına ilişkin teknik bir boyuttu, sokakta kitleler, karşılarında iktidarın silahlı güçlerı ve değiştirilmek istenen işleyen bir düzen vardı. Meselenin özü de burada yatmaktaydı.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Mısır Ordusu, Tahrir'i kuşattı. Kitle tek bir beden gibi sağduyuyla hareket etme becerisini edinmişti ve askeri müdahaleden uzak tutacak incelikli bir tavrı izlemeyi becerebildi. Asker de halkı karşısına almak istemiyordu, müdahale etmedi. İşte Mübarek rejiminin daha fazla dayanamayacağı da o zaman anlaşıldı. Başta ABD, Batılı merkezlerden 30 yıllık müttefiklerinin arkasında durmayacakları işareti gelince, geriye Mübarek'in devrilişini izlemek kalıyordu. 11 Şubat 2011'de Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek istifa etti. Yönetimi Yüksek Askeri Konsey devraldı, eylemcilere de "Hadi evinize dönün artık" denildi. Mübarek'in kellesi verilip, düzen kurtarılmak isteniyordu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Mübarek gittikten sonra da işler yoluna girmemiş ve istikrar kazanacak gibi görünmüyordu. Yüksek Askeri Konsey, bir seçim takvimi ilan etti. Bu sürecin gidişatı kendini gösterdiğinde meydan yeni misafirlerle tanıştı. O güne kadar eylemlerden uzak duran Müslüman Kardeşler eylemlere katıldı. Meydandaki en örgütlü yapı da onlardı ve 30 Haziran 2012'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde de adayları, Muhammed Mursi, seçimle iş başına gelen ilk cumhurbaşkanı olarak işbaşına geçti. Sırada anayasa yapımı vardı.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Mursi Cummhurbaşkanı olduktan sonra parlamentonun yeniden oluşması için seçim tarihini ilan etti, seçimler yapıldı ve 10 Temmuz'da yeni parlamento, yeni anayasa için kolları sıvadı. Mursi bir yandan da gösteriler sırasında tutuklananları serbest bırakan ve ağır cezalar verilen kişilerin hapis sürelerini düşüren kararnamelere imza attı. 2012 Ağustos'unda yeni hükümet göreve başladı. İsrail ile ilişkileri yoluna koyacak adımlar attı. Yüksek Askeri Konseyin başındaki generali özel danışmanı, askeri istihbaratın şefi Abdulfettah es-Sisi'yi ise savunma bakanı olarak atadı. Ancak anayasa sürecine ilişkin attığı adımlar ve verdiği sinyaller Müslüman Kardeşler dışındaki kesimler de endişeleri artırdı. Ayrıca pek çok yerde, Şarm El Şeyh'teki terör saldırısı gibi eylemlerden yargılanmış tartışmalı isimleri yönetici olarak atadı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Mübarek devri bitmişti ama Mursi'nin uygulamaya koyduğu yasalar ve kararnameler de o dönemin mevzuatının tekrarı olacağının sinyallerini veriyordu. Üstelik eski rejimin bazı isimleri de görev değişiklikleri olsa da işbaşında tutuluyordu. Tahrir'i başlatan kitle için, eski rejim ya da baskı rejimi, İslami vurgusu artan yeni bir içerikle yeniden inşa ediliyordu. Mursi'nin yaptığı değişiklikler arasında yeni anayasa kabul edilinceye kadar çeşitli yargı ve yasama yetkilerini de kendinde toplamasını içeren düzenlemeler de vardı. Hal böyle olunca da gösteriler yeniden başladı. Bu kez Mursi'ye karşı. Mursi, ülkede tekrar diktatörlük kurmakla suçlandı, "Yeni Firavun" diye anılmaya başlandı. Protestocular, Müslüman Kardeşler'in Özgürlük ve Adalet Partisi'nin ofislerini ateşe verdi. Yüksek Yargı Konseyi de anayasa değişikliğini "yargının bağımsızlığına yapılmış saldırı" olarak niteleyerek protestolara destek verdi. Tırmanışa geçen gerilim, ekonomiyi de etkiledi. Onbinler yine Tahrir'de toplanmış, Mursi'nin istifasını istiyordu. Olaylar tırmandı, ölümler yaşandı. Mısır ordusu ise müdahale sinyali verdi.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Aralık 2012'de anayasa referandumu yapıldı, yeni anayasa kabul edildi. Devrimin ikinci yıl dönümü kitleler yine Tahrir'deydi. Port Said'de yaşanan olaylar nedeniyle 21 kişiye verilen ölüm cezası olayları çığırından çıkardı, çatışmalarda 33 kişi öldü. Olaylar sürdü. Geçici bir önlem olarak Mursi, olağanüstü hal ilan etti. Şubat ayı geldiğinde protestocular cumhurbaşkanlığı sarayının önündeydi. Bu süreçte Mursi, uluslararası sahnede boy gösteriyor ve kabul görüyordu ancak içerisi bir türlü istikrara karışmadığı gibi olaylar daha da karmaşaya sürükleniyordu. Mursi'nin istifası için ülke çapında 22 milyon imza toplandı. Haziran ayı geldiğinde protestocuların karşısında bu kez Mursi'yi savunan Müslüman Kardeşlerin kitlesi vardı. İç savaş tehdidi siyaseti de karıştırdı, bazı bakanlar istifa etti. Bu tabloda asker yeniden sahnede öne çıkmaya başladı. Temmuz'da General Sisi, uzlaşma sağlaması için hükümet ve eylemcilere 48 saat süre verdi. Süre dolunca da 3 Temmuz'da Mısır Ordusu yönetime el koydu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Mursi taraftarlarına pasif direniş çağrısı yaptı. Destekçileri, Rabiatül Adeviyye Camii ve civar caddelerde gösterilere başladı.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Ancak ordunun müdahalesi çok sert oldu. 27 Temmuz 2013'te buradaki kitlenin üzerine ateş açıldı, en az 200 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı. Sonrasında ise sokak hareketi sönümlendi, çeşitli bölgelerde silahlı direniş gösteren örgütlerin eylemleri ön plana çıktı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Darbe ABD'den, Avrupa'dan ve bölge ülkelerinden destek gördü. Türkiye dışındaki tüm ülkeler, başta Suudi Arabistan ve körfez ülkeleri Mısır'daki yeni yönetimle anlaştı ve ilişkilerini yeniden yola koydu.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Mısır'da 2010 Ocak'ı ile 2013 Temmuz'u arasında bunlar yaşanırken tabii ki dünya dönmeye devam ediyordu. Bölge ülkelerinde de Arap Baharı'nın etkileri sürüyordu. Tunus'taki Yasemin devriminin hemen sıçradığı yerlerden biri de Muammer Kaddafi'nin Libya'sıydı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Libya, ABD ve Batı tarafından dışlanmış bir ülke olsa da gözardı edilemeyecek bir petrol rezervinin üzerinde oturduğu için gözardı edilemiyor ve Kaddafi, Batı başkentlerinde ağırlanıyordu.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Üstelik buralara taşıdığı yerel adetler ve çadırı da Batı basınında renkli egzotik, oryantalist renkli haberlere vesile oluyordu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Kaddafi'nin Libyası'nda olaylar daha en başından itibaren biraz ülkenin aşiretler ittifakına dayalı sosyo-politik yapısı, biraz da dış müdahalenin etkisiyle sert çatışmalarla bir iç savaş karakterinde başladı. Petrol rantının bölüşümüne dayalı bir düzenin hakim olduğu ülkede, Tunus ve Mısır'daki gibi özgürlük talebindeki kitleler yoktu ortada.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Daha en başından stratejik silahlarla donanmış savaşçılar sahnedeydi. Fransa hemen müdahale etti, ardından da ABD ve İngiltere. Kaddafi'nin ordusunu havadan vurarak ve savaşan bu muhalif güçlere silah yardımında bulunarak ilerlemesinin yolunu açtılar. El Kaide gibi örgütler de devredeydi. Daha sonra Batı basınında, Büyükelçi Christopher Stevens'ın da öldürüldüğü 11 Eylül 2012'deki ABD Büyükelçiliği baskınında bu silahların kullanıldığı yer aldı. Saldırıyı El Kaide üstlendi.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Şubat'ta başlayan iç savaşta Ekim ayı geldiğinde Sirte düştü ve 20 Ekim 2011'de Muammer Kaddafi, isyancılarca ele geçirilerek çok vahşi bir şekilde linç edilerek öldürüldü. Uzmanlar Libya hakkında, "Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da halk isyanlarıyla dağılan düzene büyük devletlerin durumu kontrol altına alma müdahalesi" yorumları yaptı. Kaddafi'nin devrilmesinin ardından ülke ikiye bölündü, terör tırmandı. Hala istikrara kavuşmayan Libya'da biri Tobruk'ta bir diğeri de Trablus'ta kurulu iki hükümet iktidar üzerinde hak iddia ediyor. El Kaide'nin de yerleşip güçlendiği ülkede çatışma ve terör saldırıları sürüyor.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Arap Baharı'nın yankı bulduğu ülkelerden biri de Bahreyn'di. Başkent Manama'daki İnci Meydanı 14 Şubat 2011'de göstericilerle doldu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Meydanı dolduranlar, Suudi Arabistan'ın arka bahçesi gibi bir durumda bulunan ülkede baskı gören Şii nüfustu.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Birkaç hafta süren gösterilerin yayılmasına fırsat tanınmadan Suudilerin müdahalesi geldi. Körfez İşbirliği Konseyi'nin Yarımada Kalkan Gücü adı verilen zırhlı birliklerini yolladığı Bahreyn'de gösteriler çok sert bir şekilde bastırıldı ve sonlandırıldı. Suriye'de iddialarına göre, "demokratik dönüşüm" isteyen Suudilerin, kendi ülkelerindeki toplumsal düzen bir yana Bahreyn'deki bu protestolara bile tahammül gösteremeyişi sıklıkla hatırlatılan bir durum.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Yemen'de süregiden siyasi ve toplumsal istikrarsızlık, bölgesel nüfuz çekişmelerinin içerideki yansımaları Arap Baharı'nın etkisiyle bir iç savaşa evrildi.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Ülkenin farklı bölgelerinde etkin olan silahlı grupların hükümetle çatışmaları derinleşti. 1967'de Mısır-Suudi Arabistan çekişmesi nedeniyle iki ayrı yönetime bölünen ülkede birleşmenin sağlandığı 1990'dan beri iktidarda bulunan Ali Abdullah Salih istifa ederek Suudi Arabistan'da sığındı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Arap Baharı'yla alevlenen kargaşa, Abdurrabu Mansur Hadi'nin cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından Şiilerin ayaklanmasıyla yeniden iç savaşa evrildi. Husiler olarak anılan Şii Ensarullah Hareketi, başkenti ele geçirip, cumhurbaşkanını devirince bu ülkede de Suudi Arabistan devreye girdi. Husiler'in ardında da İran'ın bulunduğu ülkede İran-Suudi nüfuz mücadelesi yaşanıyor.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Suudiler öncülük ettiği körfez ülkelerinin hava kuvvetleriyle birlikte 2015 Mart'ında Husileri vurmaya başladı. Ancak başarı sağlanamadı. Ülkedeki insani tablonun ağırlaşmasıyla devreye BM girdi. Şimdi ülke içindeki taraflar masada barış ikna edilmeye çalışılıyor.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Arap Baharı'nın bir tam anlamıyla bir kabusa dönüştüğü yorumlarına yol açan gelişmeler Suriye'de yaşandı ve yaşanmaya devam ediyor.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Suriye'deki olaylar, ilk olarak Dera'da, 15 Mart 2011'deki gösterilerle başladı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Ülkede yönetimde olan Baas Partisi 1963'ten beri iktidarda.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — 2000'de ölünceye kadar Devlet Başkanı olan Hafız Esad'ın yerine oğlu Beşar Esad 2000'de geçmişti.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Esad, iktidara geldiğinde Batı ile ilişkileri yoluna koymaya çalışmış, ülkesinde de değişimin işaretlerini vermişti.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Esad, Türkiye ile de yakın ilişkiler kurmuştu. Ancak gösterilerle birlikte her şey değişti.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Göstericilere yönelik sert ve baskıcı tutum sergileyen rejimin daha olayların hemen başında karşısında silahlı grupları bulması da pek çok uzmanın üzerinde ittifak ettiği bir kronoloji.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Suriye'de ülke genelindeki neredeyse çatışma yaşanmayan kasaba ve şehir kalmadı. Halep gibi ülkenin en önemli ticaret merkezi harabeye dönüştü.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Esad rejimine karşı savaşanlar, Katar, Suudi Arabistan ve Türkiye'den destek gördü. ABD ise muhaliflere destek konusundaki politikasıyla bölge ülkelerince yetersiz davranmakla eleştirildi.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Esad rejimi ise, İran ve Rusya'dan yardım gördü.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Hizbullah 2013'te Esad rejimiyle birlikte savaşmaya başladı.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Türkiye'nin her aşamasında tarafı olduğu iç savaş 5. yılına girdi.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Bu süreçte ülkede 4 milyonu aşkın insan mülteci durumuna düştü.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Hayatını kaybedenlerin sayısı ise 300 bini aşkın olarak ifade ediliyor.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — İç savaşın başlarında Kürtlerin Rojava olarak andığı ülkenin Kuzeyindeki yerleşimlerde kantonlar ilan etti. El Kaide türevi cihadçı örgütlerin cirit attığı bir savaş sürüklenen Suriye'de pek çok bölge ülkesi ve Batılı ülkeler, bu örgütleri Libya'daki gibi silahlandırmakla suçlandı.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Rakka'yı merkez edinen IŞİD, bugün dünyanın başa çıkmaya çalıştığı terör örgütlerinin başında geliyor.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — 2014 Eylül'ünde ABD'nin başını çektiği bir koalisyon IŞİD'e karşı hava saldırıları düzenliyor. Karada ise IŞİD'e karşı savaşı, PYD'nin öncülük ettiği yerel örgütler yürütüyor. 2015'te Rusya da Suriye'de fiilen sahaya indi. Ülkedeki iç savaş Cenevre'de yapılacak görüşmeler ile siyasi çözüme kavuşturulmaya çalışılıyor.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Arap Baharı patlak verdiğinde Cezayir'de de protestolar yaşandı. Protestoların nedeni, Tunus'la benzerlik gösteren, işsizlik, gıda enflasyonu, evsizlik, yolsuzluk, ifade özgürlüğü ve kötü yaşam koşullarıydı. Hükümet aldığı ekonomik tedbirlerle olayların büyümesinin önüne geçmeyi başardı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Hitlerden kaçıp Türkiyeye sığınmıştı Edzard Reuter hayatını kaybetti — Hitler'den kaçıp Türkiye'ye sığınmıştı! Edzard Reuter hayatını kaybetti

Ortalık karıştı ABD’de seçim öncesi sandık yakıldı — Ortalık karıştı! ABD’de seçim öncesi sandık yakıldı

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Arap Baharı, İsrail de bile etki gösterdi. İşsizlikten yakınan Yahudi İsraillilerin gösterilerine, müslüman Araplar da destek verdi. Fas'ta Huzistan eyaletinde protestolar yaşandı. Ürdün'de parlamentoya karşı gösteriler yapıldı, işsizlik ve ağır vergiler protesto edildi. Irak, Kuveyt, Lübnan, Umman, Sudan'da ve Suudi Arabistan'da bile küçük çaplı protestolar gerçekleşti. Göstericiler reform talebinde bulundu.

Bahardı cehenneme döndü: Tahririn 5. yılı — Arap Baharı, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da yarım yüzyıllık yerleşik düzeni ya da daha açık ifadesiyle diktatörlükleri dümdüz etti.