Arakan sorunu nedir? 9 soruda yanıtı

Güney Asyanın sorunlu ülkesi Myanmar, kuzeybatıda Bangladeş sınırındaki Arakan eyaletinde yaşananlarla yeniden dünyanın gündeminde. Çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu Rohingyalı azınlığın maruz kaldığı şiddet nedeniyle 5 bin kişi sınır bölgesinde kurulan mülteci kampına sığındı. Bir o kadar kişi de ülkeden kaçmaya çalışıyor. Peki Arakan sorunu ve tarihsel arka planı nedir, tarafları kimlerdir? İşte 9 soruda Arakan sorunu...Rohingyalı azınlığa karşı şiddet eylemleriyle gündeme gelen Arakanda neler oluyor? Sorunun temelinde ne var, taraflar ve aktörler ne istiyor? BirGün gazetesinden İbrahim Varlı'nın derlediği habere göre, Güney Asya ülkelerinden Myanmarda ayrılıkçı militanların ülkenin kuzeybatısındaki Arakan eyaletinin Bangladeş sınırında polis ve sınır karakollarına düzenlediği saldırılar sonrasında başlayan olaylar Rohingyalı Müslümanlara karşı bir şiddet dalgasına dönüşürken, gözler bir kez daha Arakana çevrildi. Myanmar ordusu ve aşırılıkçı Budistlerin, Arakan azınlığını hedef alması sonucu çok sayıda kişi yaşamını yitirdi; ordunun başlattığı operasyonlar sonrası birçok Rohingyalı Bangladeşe sığındı. Son birkaç gün içinde yaklaşık 5 bin kişi sınır bölgesindeki Coxs Bazarda kurulan mülteci kampına ulaştı.Birleşmiş Milletler ve Uluslararası Af Örgütünün açıklamalarına göre bir o kadar insan da sınıra yığılmış durumda. Gerginliğin eksik olmadığı bölgeden kaçanlar sadece Rohingyalı Müslümanlar değil, Arakanda yaşayan ve Müslüman olmayan yaklaşık 4 bin kişi de ordu tarafından bölgeden tahliye edildi. İşte 9 soruda Arakan sorunu... Arakan Sorunu, Myanmar Devleti ile Myanmardaki Müslüman azınlık Rohingyalar arasında yaşanan bir etnik/dinsel kimlik sorunudur. Sorunun temelinde 1948den bağımsızlığını kazanan Budist Myanmar devletinin Arakanlı azınlığın varlığını ve taleplerini tanımaması yatıyor. Bu gerilim Budistlerle Müslümanlar arasında sık sık kanlı olaylara sahne oluyor. Bu gerilimden beslenen Arakan Rohingya Kurtuluş Ordusunun (ARSA) saldırıları da soruna sorun katan etmenlerden. İslami bir devlet peşinde koşan ARSA, Myanmar ordusuna yönelik düzenli saldırılar düzenliyor. Sorunların temel sebebi 1982deki vatansızlık kararı. Rohingyaların yaşadığı katliamların en önemli nedeni Myanmar hükümetinin, kurulduğu günden bu yana sürdürdüğü ve 1982 yılında kabul edilen Vatandaşlık Kanunu ile de resmileştirdiği Rohingyaların tanınmaması durumu. 1982de çıkarılan kanun ülkedeki bütün etnik grupları vatandaş olarak kabul ederken, Rohingyalar ülkenin vatandaşı olarak kabul edilmemiş ve resmen vatansız bir halk konumuna düştü. Son olaylar 25 Ağustos Cuma günü Arakan Rohingya Kurtuluş Ordusunun Bangladeş sınırındaki bir askeri üsse ve polis karakollarına düzenlediği saldırıların ardından başladı. Onlarca güvenlik mensubunun öldürüldüğü saldırılar sonrasında Myanmar ordusu ve aşırılıkçı Budist Rahipler Arakanlıları hedef alan karşı saldırıya başladı. Myanmar ordusu geniş çaplı operasyonlar gerçekleştirdi. Operasyonlarda çok sayıda Arakanlı Müslüman köyü ateşe verilirken, binlerce kişi yaşam bölgelerini terk etmek durumunda kaldı. Arakanda geçen yıl da polis kontrol noktalarına yapılan saldırıların ardından Myanmar ordusunun başlattığı operasyonlar, Müslüman azınlığı büyük şiddet dalgasına maruz bırakmıştı. Birleşmiş Milletler tarafından dünyanın en çok şiddet gören etnik gruplarından biri olarak tanımlanan Arakanlı Müslümanlar güvenlik güçlerinin yanı sıra aşırılıkçı Budistlerin saldırılarına da hedef oluyor. Nüfusları 1,1 milyonu bulan Arakanlı Müslümanların vatandaşlık hakları bulunmuyor. Myanmar hükümeti tarafından dışlanan ve yok sayılan Arakanlı Müslümanların talepleri şunlar: Vatandaşlık hakkının verilmesi, Topraklarına yönelik saldırıların durdurulması, Haklarının tanınması. Arakan sorununu kabul etmeyen Budist Myanmar devleti, Müslümanlara vatandaşlık vermezken, bölgedeki köklerinin yüzyıl öncesine dayandığını söyleyen Rohingyalıları yasadışı göçmen olarak kabul ediliyor. Bengal kökenli olduklarını dillendiriyor. Budist Rakineler ise Arakanda çoğunluk olan Rohingyalı Müslümanların kendilerine şiddet uyguladığını ifade ediyor. Myanmar hükümeti, Arakanlı Müslümanların Bengal (Bangladeşli) olduğunu ve 1800lü yıllardaki İngiliz sömürgesi döneminde buraya getirildiğini savunduğu için kimlik vermeyi reddediyor. Yaklaşık olarak 1.1 milyon Rohingya Müslümanının yaşadığı Arakanda Budist Myanmar yönetimi Müslüman azınlığa karşı insan hakları ihlallerinde bulunuyor. Buna karşılık Müslüman azınlığa karşı sık sık insan hakları ihlallerinin yaşandığı ülkede Müslüman nüfus bir süre önce silahlı direniş kararı aldıklarını açıklamıştı. Arakan Rohingya Kurtuluş Ordusu veya önceki bilinen adıyla Yakin Hareketi bu direnişin öncülüğünü yapıyor. BM bölgedeki şiddet olaylarından endişe duyduğunu açıklarken, dünyanın en kalabalık Müslüman ülkelerinden Bangladeş şiddet olaylarının taraflarından biri olan Arakan Rohingya Kurtuluş Ordusuna karşı Myanmara askeri yardım teklif etti. Bangladeş ordusu sınır bölgesinde kontrollerini sıklaştırdı. 1990lardan beri Myanmardan kaçan Arakanlı Müslümanların Bangladeşteki nüfusu 400 bin civarında. Dakka yönetimi son günlerde yaşanan şiddet olaylarına rağmen daha fazla mülteci kabul etmeyeceğini duyurdu. Arakan sorunu için uluslararası toplumu harekete geçmeye çağıran ve Arakanlıların etnik temizliğe uğradığını iddia eden Türkiye, 26 Ağustos Cumartesi günü yayınladığı açıklamada Myanmarda 25 Ağustos Cuma günü karakollara yapılan saldırıları kınamıştı. Dışişleri Bakanlığının açıklamasında, Myanmarda, Rakhayn Eyaletinin kuzeyinde 25 Ağustos 2017 günü güvenlik güçlerine yönelik saldırılar sonucunda çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan olaylardan endişe duyuyoruz. Saldırıları kınıyor ve Rakhayn Eyaletindeki sorunların şiddet yoluyla çözülemeyeceğini vurguluyoruz ifadeleri kullanılmıştı. 51 milyonluk ülkede resmi rakamlara göre yüzde 89u Budistlerden oluşuyor. Çoğunluğu Budist olan Myanmarda resmî makamlar, Müslümanların nüfusun yüzde 4ünü oluşturduğunu iddia ediyor. Sekiz ana etnik grubun (Bamar, Karen, Karenni, Shan, Mon, Kachin, Chin, Rakhayn) bulunduğu ülkede, anayasa tarafından tanınan yaklaşık 135 etnik grup bulunmaktadır. Myanmar hükümeti, silahlı etnik grupların sekiziyle 15 Ekim 2015 günü Ulusal Ateşkes Anlaşması imzalamıştır.