ABD'de kürtaj kararına tepki: Binlerce kişi sokağa döküldü

ABD Yüksek Mahkemesinin 50 yıldır yürürlükte olan kürtaj hakkı kararını bozması ülkede deprem etkisi yarattı. Kürtaj karşıtları kararı kutlarken, ülkenin pek çok kentinde karar aleyhine protestolar düzenlendi. Kararda eski Başkan Trump döneminde atanan muhafazakâr yargıçların oyları etkili oldu.ABD Yüksek Mahkemesinin, yaklaşık 50 yıldır yürürlükte olan ve kadınlara Kürtaj hakkı veren 1973 tarihli Roe v. Wade kararını bozması ülkede deprem etkisi yarattı. Karar, Amerika genelindeki milyonlarca kadının kürtaj olma hakkını elinden alırken, ülkenin pek çok kentinde cuma akşamı geniş katılımlı protestolar patlak verdi. Göstericiler, Washingtondaki ABD Yüksek Mahkemesi önünde toplanırken barikatlar kuruldu ve polis alarma geçti. New York ve Boston gibi önde gelen şehirlerde de yürüyüşler vardı. Kürtaj ABD toplumun en tartışmalı konularının başında gelirken, karar ülkeyi ikiye böldü. ABD ve diğer ülkelerdeki sivil toplum ve kadın dernekleri de yaptıkları açıklamalarla tepkilerini gösterirken, muhafazakâr görüşlü dernek ve partiler ile Katolik piskoposların kararı destekledikleri görüldü. Yüksek Mahkeme binası önündeki göstericilerden iki çocuk annesi Jennifer Lockwood-Shabat (49), Kadınlara bir insan olarak saygı duymayan ve kendi bedenleri üzerinde kontrol hakkı tanımayan bir ülkede yaşamayı hayal etmek zor dedi. Bir başka gösterici Bizi mahvettiniz yazılı pankart taşırken, bir diğeri de Utanın yazılı döviz taşıdı. New Yorktaki göstericiler, Kürtaj hakkı insan hakkıdır. Sadece beyazların ve zenginlerin hakkı değildir diye slogan attı. Ancak kürtaj hakkının anayasa ile güvence altına alınmasının iptaline sevinler de vardı. Kürtaj karşıtları, bunu dini gerekçelerle ve yaşamın kutsallığına atıfla savunuyor. 21 yaşındaki Gwen Charles da bunlardan biri. Yüksek Mahkeme önüne kutlama için gelen ve Fransız AFP ajansına açıklamalarda bulunan Charles, Bu beklediğimiz bir gündü. ABDde yeni bir kültüre öncülük edeceğiz diye konuştu. Yüksek Mahkeme, kürtaj konusundaki düzenleme yetkisini halka ve seçilmiş temsilcilerine yani eyaletlere geri verdiğini açıklarken, 7 eyalet kürtajı derhal yasakladı. Muhafazakâr yapısıyla öne çıkan Alabama, Arkansas, Kentucky, Louisiana, Missouri, Oklahoma, ve Güney Dakota bu eyaletler arasında yer alırken, daha fazla eyaletin kürtajı yasaklaması bekleniyor. Missouri Başsavcısı Eric Schmitt, Bu, hayatın kutsallığı adına muazzam bir gün dedi. Karara ABD Başkanı Joe Biden başta olmak üzere özellikle Demokratlardan tepki yağdı. ABDnin eski başkanlarından Barack Obama, bu kararın milyonlarca Amerikalının temel özgürlüklerine darbe vurduğunu söyledi. ABDnin eski dışişleri bakanlarından Hillary Clinton ise mahkeme kararını, insan hakları ve kadın hakları için geri adım olarak niteledi. Karar, ABDde olduğu kadar dünyadan da tepkileri beraberinde getirdi. Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson, ABD Yüksek Mahkemesinin kararını kınarken, Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern, bu kararın inanılmaz derece üzücü olduğunu söyledi. Dünya Sağlık Örgütü başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, Twitterda endişe ve hayal kırıklığı duyduğunu ve kararın hem kadın haklarını hem de sağlık hizmetlerine erişimini azalttığını söyledi. BMnin cinsel sağlık ve üreme sağlığıyla ilgili kuruluşu, verilerin erişimin kısıtlanmasının kürtajı daha ölümcül hale getirdiğini gösterdiğini açıkladı. ABDde emsal teşkil eden mahkeme kararları, genellikle davalı ve davacı tarafların soyadı ile isimlendiriliyor. Roe v. Wade ise ABD Yüksek Mahkemesinin 1973 yılında kadınlara kürtaj hakkı kararı verdiği davanın ismi. Davada Jane Roe takma adıyla anılan Norma McCorvey (22) adlı kadın, 1969da üçüncü çocuğuna hamile kaldı. Bekar ve işsiz kadın McCorvey, memleketi Teksasta kürtaj yasak olduğu için dava açtı. Dönemin muhafazakâr eğilimli yüksek mahkemesi, bir kadının hamileliğinin ilk üç ayında kürtaj yaptırma kararının kendisine ve doktoruna bırakılması gerektiğine hükmetti. Bu arada mahkeme lehine karar verse de McCorvey daha sonra evlatlık verdiği bir kız çocuğu dünyaya getirdi. Yüksek Mahkemenin en muhafazakâr yargıcı olarak bilinen Samuel Alito, 1973teki kararın baştan beri taraflı olduğunu, ülkeyi ikiye böldüğünü ve iptal edilmesi gerektiğini savunuyordu. Donald Trump başkanlığı döneminde, Yüksek Mahkemedeki yargıçların çoğunluğu 6ya 3 oranla muhafazakâların lehine geçtikten sonra ABD genelinde kürtajı yasallaştıran kararın iptal edilmesi uzun süredir gündemde yer aldı. Hıristiyan geleneğinde olduğu gibi insan yaşamının korunmasının bireysel değil toplumsal bir karar olduğunu savunan muhafazakâr yargıçlar, verdikleri kararda, Anayasanın kürtaj hakkı vermediğini düşünüyoruz ve kürtajı düzenleme hakkının halka ve seçilmiş temsilcilerine verilmesi gerektiğine inanıyoruz dediler. Muhafazakâr eyaletler de uzun süredir bu kararın iptalini bekleyerek dini gerekçelerle kürtajın anayasal haklarla koruma altına alınmış olmasını eleştiriyordu. Ülkede yaklaşık 50 yıldır siyasi fay hatlarından biri haline gelen kürtaj konusunun neden şimdi gündeme geldiği ise tartışılıyor. Buna gerekçe olarak, Donald Trump döneminde Yüksek Mahkemeye atanan 3 muhafazakâr yargıcın, mahkemenin dengesini muhafazakârlar lehine değiştirmesi gösteriliyor. Bir diğer gerekçenin de Kasım ayındaki Kongre seçimleri öncesi bu karara hız kazandırmak olduğu düşünülüyor. Birçok eyalet, Yüksek Mahkeme kararı sonrasında kürtaj yasağı için harekete geçerken kararın kürtajı destekleyen Demokratlara mı yoksa karşı çıkan Cumhuriyetçilere mi yarayacağı merak konusu.