ABD neden her koşulda İsrail’i koruyor?

Her ne kadar radikal sağcılar ile hükümet kurması ve Trumpa seçimlerde destek olduğu iddiaları sebebi ile ABD Başkanı Biden, Netanyahuya randevu vermeyip, araya mesafe koymuş olsa da Hamasın ilk saldırısı ve rehine krizi sonrası, Biden ve ABD yine şaşırtmadı, İsrailin yanında ve yardım etmeye de hazır olduklarını duyurdu. Nasıl oluyor da ABD, 60 yılı aşkın süredir, uluslararası hukuku açıkça ihlal ettiği halde ceza bile almayan İsraili -bazen katliamlarına da göz yumarak- her koşulda destekleyebiliyor? Hürriyet'ten Fulya Soybaş sordu, uzmanlar yanıtladı...Amerika Birleşik Devletleri İsraili her zaman destekledi mi? sorusuna Nişantaşı Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Nurşin Ateşoğlu Güney şu yanıtı verdi: Her zaman değil; 1956 yılında ABD Başkanı Eisenhower, İsrailin Sina Yarımadasından geri çekilmesini zorla sağladı mesela, ama çoğunlukla ABD, İsraili destekliyor. 2. Dünya Savaşı sonrası- Shell petrolü henüz bulunmadan önce- ABD, petrolü Ortadoğudan tedarik ediyor, özellikle Suudi Arabistanı küstürmemeye özen gösteriyordu. Yani İsrail yanlısı bir politika değil de kendi ulusal çıkarlarının gereğini yapıyordu. -Ta ki İsrailin 1967de Altı Gün Savaşında Mısır, Suriye ve Ürdüne karşı zafer kazanmasına kadar.- O güne kadar Arap devletleri ile İsrail arasında ateşkes sağlamayı öngören bir politika izleyen ABD, o günden sonra kendini ispatlayan ve bölgede stratejik bir değer olduğunu ortaya koyan İsrail ile ilişki ve politikasını değiştirdi. Askeri, iktisadi ve stratejik bağlamda Ortadoğudaki kontrolünü elden bırakmak istemeyen ABD, İsraili güvenilir müttefik ilan etti. Dönem dönem her iki ülkenin başkanları nezdinde bazı sıkıntılar yaşansa da petrol başta ekonomik, istihbarat servisleri ve silahlı kuvvetler ile teknolojik yatırım düzeyinde İsrail ve ABDyi birbirine sıkı sıkıya bağlayan unsurlar var. Son kertede retorik bazen değişse de ABD politikaları asla değişmez. - ABD hangi gerekçelerle destekliyor İsraili? Uluslararası Siyaset Uzmanı Hakan Akbaş, 6 maddede sıralıyor: 1-Stratejik ortaklık: Soğuk Savaş döneminde İsrail, ABD için Ortadoğuda güvenilir bir müttefik oldu. Sovyetler Birliğinin Arap müttefikleri vardı ve ABD için İsrail, bu dengeyi sağlama noktasında önemliydi. 2-İstihbarat ve askeri işbirliği: İki ülke arasında bu konuda derin bir işbirliği var ve birçok teknolojik ve istihbari projede de birlikte çalışıyorlar. Dolayısıyla Hamas saldırıları sonrası, ABDnin en büyük 2 uçak gemisini İsrail açıklarına göndermesi tesadüf değil. Ankara-Washington hattında son dönemde artan sorunlar, Türkiyenin bağımsız dış politikası, NATO içindeki duruşu ABDyi biraz da İsraile mecbur etmiştir. 3-Ekonomik ilişkiler: Özellikle savunma sanayi alanında İsrail, ABDden önemli miktarda silah ve teknoloji ithal etmekte. Mesela, İsraili koruyan Çelik Kubbe, ABD teknolojisi ile inşa edildi. ABD Kongresi, Ulusal Savunma Yetki Yasası (NDAA) ile İsraile en büyük maddi ve ekipman yardımını sağlar. 4-Din ve kültür: Amerikan halkı ve siyasete yön veren cumhuriyetçi kadrolar içinde kendilerini Evanjelik olarak tanımlayan ve İsrail yanlısı güçlü bir kesim var. 5-Demokratik değerler: Her ne kadar son dönemde Netanyahunun yargı sistemi değişikliği önerisi Biden yönetimi tarafından ağır şekilde eleştirilse de İsrail, Ortadoğuda demokratik rejime sahip nadir ülkelerden biri ve ABD, İsraili bu konuda, ortak değerleri paylaştıkları bir müttefik olarak görmekte. 6-Lobiler-siyasi destek: ABDde İsraili destekleyen güçlü lobiler- Political Action Committees, PAC- var. Bu gruplar- özellikle seçim süreçlerinde- ABD siyasetine etki edecek şekilde- İsraile olan desteği artırmaya çalışır. Başkan adayları da mutlaka bu lobilerle işbirliği yapar ve sözler verirler. -ABD entelektüel sınıfı İsraili desteklemek için resmen yarışıyor. Neden? ODTÜ Dış Politika Enstitüsü Başkanı ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Bağcı, diyor ki: Almanya tarihsel sorumluluğu gereği, ABDde 2. Dünya Savaşında Yahudilere gereken desteği vermediğini düşündüğü ve ahlaki bir sorumluluk altında hissettiği için, doğru- yanlış hiç fark etmez, her koşulda İsraile destek verir. İkincisi ve en önemlisi ABDdeki Yahudi lobisi. Sanıldığından güçlüdür. Mesela, alanında dünyaca ünlü iki isim; John Mearsheimer ve Stephen Walt, Yahudi lobisi üzerine yazdıkları kitap nedeniyle topa tutuldu. Lobinin gücü elbette Amerikanın bölgedeki tavrını etkilemekte. Üçüncüsü dünyadaki ana para, sermayeyi- Rothschild ailesinden başlayarak- ellerinde tutuyor olmalarıdır. Amerikan siyaseti araştırmacısı Yunus Emre Erdölen, cevaplıyor: ABD devletinin resmi politikası İsrailin yanında durmaktır. Bu, tarihsel olarak böyle. Ama şu da bir gerçek ki Hamas saldırısına kadar Amerikada Filistine destek konusunda, gözle görülür bir sıçrama vardı. Bunun nedenlerinden biri Biden ve Demokratların, Netanyahunun Trumpın seçim kampanyasına katıldığını düşünmesiydi. Bu sebeple araya mesafe konulmuştu. Ve hatta Yahudi kökenli, sosyalist senatör Bernie Sandersın başlattığı bir akımla Filistin meselesine sahip çıkan ve destekleyen sol demokratların sayısı da hızla artmıştı. Biden yönetimi, Netanyahunun radikal sağcılarla hükümet kurmasını eleştiriyor, bazı isimlerin bakan yapılmasına karşı çıkıyordu. Hamasın ilk saldırısı ve rehineler meselesi bu ivmeyi bir anda tersine döndürdü. Demem şu ki ABDde önemli bir kamuoyu savaşı var ve bu savaşı kim kazanırsa, o ABD siyasetini anlık olarak etkilemekte.