Tek tip kıyafet uygulaması nasıl olacak? Hangi ülkelerde uygulanıyor?

Tek tip kıyafet uygulaması 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile hayata geçirildi. Türkiye'de bu uygulamaya geçilmesi tartışmaları da beraberinde getirdi. Terörle mücadele kapsamına giren yaklaşık 60 bin tutuklu ve hükümlüyü ilgilendiren bu düzenleme demokratik bir uygulama olmadığı gerekçesiyle eleştiriliyor. Peki tek tip kıyafet uygulaması hangi ülkelerde uygulanıyor? İşte düzenlemenin detayları ve merak edilenler...

Haberin Devamı

Türkiye'de 15 Temmuz darbe girişiminin ardından başlayan tek tip kıyafet tartışmaları bugünlerde daha da arttı. 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile tek tip kıyafet uygulamasına geçildi. Bu uygulama kimileri tarafından eleştirilirken, kimileri de uygulamayı doğru bulduğunu ifade ediyor. Bugün gelinen noktada tek tip kıyafet uygulamasının yaklaşık 60 bin tutuklu ve hükümlüyü ilgilendirdiği biliniyor.

Tek tip kıyafet uygulaması nedir?

OHAL kapsamında çıkarılan son iki KHK'da çeşitli değişikliklere imza atıldı. Bu KHK'lar çok tartışıldı. Düzenlemeler içerisinde en çok tartışılanlardan biri de 'tek tip kıyafet' uygulaması oldu. Buna göre; Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar nedeniyle tutuklu veya hükümlü bulunanlar, duruşmaya sevk nedeniyle cezaevi dışına çıkarılmaları durumunda, ceza infaz kurumu idaresince verilen giysileri giyecek.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan tek tip kıyafet açıklaması

Düzenlemenin ardından Sudan ziyareti öncesi Esenboğa Havalimanı'nda açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tek tip kıyafet uygulaması konusunda şu ifadeleri kullandı:

Burada zannediyorum şöyle bir şey anlaşılıyor, yani 'Cezaevine girdiği andan itibaren tek tip elbise'. Böyle bir şey yok. Bu sadece duruşmalara gelirken bu insanlar, bu tek tip elbiseleriyle, belirlendiği şekilde gelecek. Yani öyle kravatlı, öyle çok havalı şekilde duruşmalara gelmeyecekler, tek tip elbiseyi giyecek, o şekilde gelecek. Bayanların giyim şekli çok daha farklı değerlendirilecek. Bu, aslında mağdurların, mazlumların bir talebidir de. Diyorlar ki 'Bunlar benim evladımı şehit etti, bunlar darbeci, böyle nasıl geliyorlar'. Aslında bu sese bir kulak vermedir. Bu sese kulak vermenin de bir adımıdır bu. Bu, Türkiye'nin kendine mahsus bir olay değil. Şu anda ABD bunu uyguluyor, dünyanın değişik yerlerinde bu uygulanıyor. Daha ileri gideceğim, Guantanamo'da tek tip elbiselerle orada bir yaşam şekli oluşturulmuştur. Son meşhur duruşmada ayaklarına zincir vurmuşlardır. Zincirle mahkemeye getirmişlerdir. Türkiye böyle bir uygulama yapmıyor.

Haberin Devamı

Bozdağ: Milletin bizden talebiydi

Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ, KHK ile yapılan 'tek tip' düzenlemesi ile ilgili olarak, "Milletimizin bizden talebiydi bu, sokaklarda her yerde terör yapacaksınız, masum insanları öldüreceksiniz, darbe yapacaksınız ve siz kendinizi kahraman göreceksiniz. Böyle bir şey olmaz. Milletimizin bu konudaki duyarlılığı, bu konudaki hassasiyeti, dikkate alındı. Demokrasiye inanan bir iktidar olarak, milletimizin bu talebine kulak verdik ve bu talebi hayata geçirdik. Bir ay içerisinde yönetmelik yapılacak ve arkasından bu uygulama yürürlüğe girecektir." ifadelerini kullandı.

Haberin Devamı

MHP'li Atilla Kaya'dan uygulamaya tepki

Gazete Duvar'dan Nergis Demirkaya'ya konuşan MHP'li Kaya, 12 Eylül döneminde de uygulanan ve birçok eyleme yol açan tek tip kıyafeti uygulamasının KHK ile tekrar getirilmesine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

12 Eylül askeri darbesinden sonra 9. Kolordu Askeri Cezaevi'nde tutuklu bulunan ve yaklaşık 1 yıl tek tip kıyafet giyen Kaya, “Bireysel olarak bunu yaşamış tecrübe etmiş bir kişinin duygu ve düşünceleri olarak ifade edeyim. Biz ülkücüler olarak o dönem tek tip kıyafete ilk başta büyük tepki göstermedik. Ama tek tip elbiseyi ilk giydiğimiz zaman yarattığı psikoloji çok derin oldu. Kendi ölçümüzde bir direncimiz, direnişimiz vardı. Cezaevi uygulamaları, sorgulama sırasına işkencelere karşı belli ölçülerde bir direniş sürecinden gelmiştik. Ama o elbiseyi giydiğim zaman tüm bedenimi sanki teslim alınmış gibi bir duygu kapladı.” ifadelerini kullandı.

Haberin Devamı

Askeri cezaevinden sonra gönderildikleri özel tip kapalı bir cezaevinde tek tip kıyafete tepki gösterip giymediklerini ifade eden Kaya, bu nedenle hücreye atıldıklarını ifade ederken, "“Getirilen tek tip elbise yeniden 12 Eylül uygulamalarına dönüş. Bununla asıl yapılmak istenen hem cezaevinde yatan insanları hem de toplumu teslim almak. Zaten dışarıda topluma bir deli gömleği giydirilmiş. Cezaevlerinde de bunun en sert uygulamalarını yaparak, tek tip kıyafetle insanları kişiliksizleştirmek, kendi bedenine, düşüncesine, inancına yabancılaştırmak amacı güdülüyor. Bir işkence yöntemi olarak kendinize yabancılaştırmak, sizi teslim almak hedefleniyor. Cezaevi üzerinden de topluma ders verilmek isteniyor, 'Bakın bunlardan ibret alın aklınızı başınıza toplayın' mesajıdır bu." dedi.

Demirtaş: "Bu onursuzluğu kabul etmeyeceğiz"

HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, bugün yayımlanan KHK'de yer alan tutuklu ve hükümlülere tek tip kıyafet giydirilmesi ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. Demirtaş yaptığı açıklamada, "Darbeciler tek tip kıyafet giyer mi, giymez mi umurumuzda değildir. Ancak on binlerce siyasi tutsağı darbecilerle eşitleyen bu onursuzluğu asla kabul etmeyeceğiz. Bize tek tip kıyafet verilmesi halinde parçalayıp çöpe atacağız" dedi.

Haberin Devamı

Edirne Cezaevinde avukatları aracılığı ile yolladığı mesajında Demirtaş, şu ifadeleri kullandı:

Hükümetin kesintisiz OHAL ve KHK sistemiyle faşizmi kalıcı bir rejime dönüştürme girişimlerini asla kabul etmeyeceğiz. Zaten ortadan kaldırılmış olan yargı bağımsızlığı ve adil yargılanma koşulları tek tip kıyafet zorbalığı ile tam bir hukuksuzluğa dönüştürülmüştür. Tek tip kıyafet dayatması, masumiyet karinesinin, eşitlik ilkesinin ve adil yargılanma hakkının ağır ihlalidir. Onur kırıcı bir uygulama dayatmasıdır. Darbeciler tek tip kıyafet giyer mi, giymez mi umurumuzda değildir. Ancak on binlerce siyasi tutsağı darbecilerle eşitleyen bu onursuzluğu asla kabul etmeyeceğiz.

Düşünün ki, tecavüzcüler kravat takıp duruşmaya çıkarılacak ve bundan dolayı iyi hal indirimi alacaklar. Ama ülkenin yoksul, emekçi çocuklarının onurlu on binlerce evladı, gazeteciler, siyasetçiler, akademisyenler tek tip kıyafete zorlanacaklar. Biz halkımızın onurunu koruyacağız ve kesinlikle tek tip kıyafet zorbalığını kabul etmeyeceğiz.

Bize Guantanamo'yu hatırlatanlara biz de Diyarbakır, Mamak, Metris, Ümraniye, Ulucanlar Cezaevi direnişlerini hatırlatırız. Burası ne Amerika'dır ne de Ebu Gureyb. Kimse daha fazla ateşle oynamasın.

Faşizme boyun eğip tek tip kıyafet giymektense kefen giymeyi tercih edeceğiz. Bütün toplumu bu faşizan baskılar karşısında birlikte hareket etmeye, dik durmaya ve geleceğe sahip çıkmaya çağırıyoruz. Yargıya müdahaleye derhal son verilmeli, adil yargılanma hakkı bütün sanıklar hakkında güvence altına alınmalıdır.

Tek tip kıyafet hangi ülkelerde uygulanıyor?

Türkiye'de 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın darbe girişimi davalarında şüphelileri mahkemeye "tek tip elbise ile çıkarma" önerisinin ardından Adalet Bakanlığı konuyla iligi bir çalışma başlatmıştı. Son çıkarılan KHK'lar ile bu uygulamaya geçildi. Peki tek tip kıyafet uygulaması Türkiye'nin haricinde hangi ülkerlerde uygulanıyor?

Dünyada bu konuda farklı uygulamaları görmek mümkün, ancak pek çok ülkede bu uygulama insan haklarına aykırı olduğu gerekçesiyle yıllar önce terk edildi. Diğer yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın örnek olarak gösterdiği Guantanamo ise bu uygulamanın en bilinen örneği. Buradaki mahpuslardan “itaatkar” olarak kayda geçenlere beyaz, “itaatkar değil” diye etiketlenenlere turuncu tulum giydiriliyor. "Tek tip tulum" en çok da “masumiyet karinesini” ortadan kaldırmakla eleştiriliyor.

BBC Türkçe'de yer alan habere göre bazı ülkelerdeki hapishanelerde uygulanan kılık-kıyafet düzenlemeleri ise şöyle:

ABD: Hapishanelerde tek tip kıyafet uygulaması yaygın bir şekilde yapılıyor. Eyalet ve açık ya da kapalı gibi hapishane türüne bağlı olarak yapılan uygulama da farklılık gösteriyor. Bazı yerlerde, kılık-kıyafet uygulaması cezalandırma sürecinin bir parçası olarak görülüyor ve bu da erkek mahkumların pembe iç çamaşırı gibi tartışmalı kuralların getirilmesine neden oluyor.

İngiltere: Hapishanelerde zengin ile yoksul arasındaki ayrımı ortadan kaldırıp daha eşit bir ortam oluşturmak amacıyla 19'uncu yüzyılda tek tip kıyafet uygulamasına geçildi.

Almanya: Hapishanelerin önemli bir kısmında tek tip kıyafet uygulaması bulunmuyor. Ancak bu uygulamanın yapıldığı ve mahkumların üniforma giymesinin zorunlu olduğu az sayıda cezaevi bulunuyor. Ayrıca, maddi olanaksızlıklardan dolayı kıyafet alamayan mahkumlara da üniforma veriliyor.

Çin: Tek tip kıyafet uygulaması yapılıyor. Hapse giren mahkumlara bez ayakkabı ve cezaevinin yapısına uygun kıyafetler veriliyor. 2005 yılında ise hapishane koşullarının iyileştirilmesi için meslek eğitimi, psikolojik destek ve toplum hizmetleri gibi bir dizi yenilik getirilmiş olmasına karşın üniforma uygulaması kaldırılmadı.

Kazakistan: 2011 yılında işlenen suçların ağırlığına göre düzenlenen renkli tulum uygulaması başlatıldı. Uygulamanın gerekçesi hem mahkumların işledikleri suçlara göre ayrıştırılması hem de hapishaneden kaçmaları halinde yakalanmalarının daha kolay olması olarak açıklandı.

İsveç: Yüzde 40'lık yeniden suç işleme oranı ile dünyada birçok ülkenin altında yer alıyor. Yapılan reformlar sonucunda üniforma giyme zorunluluğu kaldırılırken, mahkumlar da üniversite yurtlarına benzer bir yapı içerisinde kalmaya başladı.