Bir tıkla Estonya vatandaşlığı

Estonya devleti, dünyanın her yerinden girişimciye internet üzerinden vatandaşlık veriyor. Yaratıcı bir iş kurma fikri olan herkes bir kaç basit adımı tamamlayarak hayallerine yaklaşabiliyor. Türk girişimcilerin takibindeki yeni akım da "Estonya e-vatandaşlığı." Nasıl Estonya e vatandaşı olunduğunu, ne sağladığını ve neden bu yolu seçtiklerini girişimcilere sorduk.

Haberin Devamı

İrem Koca / Cnnturk.com

90’ların başında ekonomik bağımsızlığını ilan eden Estonya, dünyanın en gelişmiş e-devlet sistemine sahip ülke. 1.3 milyon nüfuslu “dijital ülke”de vatandaşlık hizmetlerinin tamamı çipli bir kartla işliyor. Estonyalılar için bu kart pasaport, kimlik kartı, sağlık karnesi yerine geçiyor.

Bu dijital sistemin bir parçası olarak Estonya’da 2014 yılının Aralık ayından beri “e-vatandaşlık” adında bir sistem uygulanıyor. E-vatandaşlık, Estonya’da olmadan Estonyalı olmanıza, orada iş kurmanıza imkân veriyor.

S&P: "Türkiye ekonomisindeki kırılganlık devam ediyor"

Dünya'nın 128 ülkeden 10 bin kişi basit prosedürü tamamlayarak e-Estonya vatandaşı olmuş. Bugüne kadar başvuranlardan sadece 1300’ü ret almış, gerisi kısa sürede dijital vatandaşlık sahibi olmuş. En çok başvuru 2 bin 51 ile Finlandiya’dan, daha sonra 940 ile Rusya’dan ve 697 ile Amerika’dan yapılmış. Türkiye ise 97 başvuru ile 25. sırada yer alıyor.

Haberin Devamı

“Estonya e-vatandaşı” nasıl olunuyor?

E-vatandaş olmak isteyenler, 100 Euro karşılığında, bir dijital kimlik kartına sahip olabiliyor. Estonya devleti e-vatandaşlara, Estonya’da oturma izni, oy verme hakkı veya AB ülkelerinde vizesiz dolaşım hakkı vermiyor ama iş kurmak isteyenlere sağladığı vergi muafiyetleri ve kolaylıklar sebebiyle tercih ediliyor.

Şirket kurabilmeniz için sırasıyla, Estonya’da bir banka hesabı açtırmak, şirketinizi internet üzerinden kaydettirmek ve son aşamada ise yine internet üzerinden birtakım belgeleri ve kontratları imzalamanız gerekiyor.

Bir tıkla Estonya vatandaşlığı

Vatandaş 1,6 milyar dolarlık döviz sattı

Türkiye’deki 97 e-Estonyalıdan biri de Nerdworking’in kurucularından Erdem Dilbaz. Dilbaz, e-Estonyalı olmanın ilk aşamasını, yani internet üzerinden yapılan ilk başvuruyu şöyle anlatıyor, “Ben de bir şirket kurmak istiyordum. Kendine yatırım yapmak ve şirketini büyütmek istiyorsan Türkiye’de çok maliyetli oluyor bu işler. Bu yüzden e-Estonya’yı değerlendirdim. Başvuru çok kolay. Devlet sitesinde, ad, soyad, adres ve bir paragrafla alacağın vatandaşlıkla ne iş yapacağınızı anlatıyorsunuz. Burada iş modeli de önemli. Yaratıcı endüstriler destekleniyor. Ben matbaacıyım bir de burada fatura keseyim diye bir şey olmaz.”

Haberin Devamı

Google ile bilim telefonunuzda

Grafik Tasarımcı Emir Uçkan da Estonya e- vatandaşlığına sahip bir başka girişimci. İnternet üzerinden form doldurduktan sonraki aşamayı şöyle anlatıyor, “Gerçekten çok kolay. Kime anlattıysam inanılmaz geliyor. Pasaport bilgileriniz ile formu internet üzerinden doldurduktan sonra 100 Euro kredi kartı ödemesi ile başvuruyorsunuz. Bana 11 günde sınır polisinden onaylandığına dair cevap geldi. 3 haftada da dijital kartınız ve kart okuyucunuz Ankara Konsolosluğu'na gönderiliyor. Pasaportunuzu alıp gidiyorsunuz, formda yazanların kısa bir sözlüsünü yapıp, sizin dijital olarak parmak izlerinizi alıyorlar. Burada da en fazla 20 dakika sürüyor işlemler.”

Haberin Devamı

e-Estonya’da vergi yok

“Kendine yatırım yapmak ve şirketini büyütmek” isteyen Dilbaz, sağlık endüstrisinde kuracağı yeni ağın merkezini Avrupa’ya taşımak için ve Estonya’nın girişimcilere sağladığı vergi muafiyetlerinden faydalanabilmek için e-vatandaş olmak istemiş.

“Özellikle engelleri olan, sonradan engelleri oluşan insanlar için asistan ekipmanlar üreteceğiz. Parkinson hastaları, Alzheimer hastaları için, insan vücudundaki kemik, eklem gibi parçaları üretmeye çalışacağız. AB bu çalışmalara fon sağlıyor. Estonya e- vatandaşlığı da bu açıdan da faydalı” diyor Dilbaz.

Alman bilim adamları yapay sinir sistemi geliştirdi

Başından beri bahsettiğimiz vergi kolaylığı ise şu, Türkiye'de gelir vergisi, KDV ve birçok BAĞ-KUR vergisini toplanınca şirket sahiplerinden yıllık %45'e yakın bir vergi alınıyor. Ama Estonya'da, tek kişilik limited şirketiniz olduğunda gelir vergisini sadece bankadan paranızı çekerken %20 vergi alınıyor.

Haberin Devamı

Aslında uygulamanın vergileri atlatmaktan ibaret olmadığını belirten e-Estonya projesi kurucularından Kaspar Korjus da, e-Estonyalılardan beklenen tek verginin kazançları üzerinden alınacak gelir vergisi olduğunu doğruluyor.

AB Güvencesi tercih sebebi

Estonya’nın 2004 yılından beri AB ülkesi olmasından kaynaklanan bir takım avantajlar da mevcut. Emir Uçkan, “AB içerisinde yasal bir şirketiniz oluyor. Tüm Avrupa ve Amerika'daki şirketlerin/tedarikçilerin içleri rahat bir şekilde iş birlikçileri yapmasına imkan veriyor” diyor.

Estonya’da devlet politikası olarak, özellikle yaratıcı endüstriler geliştiren, tasarım, teknoloji alanlarında iş yapacak girişimciler teşvik ediliyor. Sağlık endüstrisini geliştirecek özellikle Parkinson, Alzheimer gibi hastalıkları olan insanlar için “asistan ekipmanlar” üretecek yeni bir ağ kurmayı planlayan Erdem Dilbaz, “AB ülkelerinde bu tip çalışmalara fon sağlanıyor. Estonya e-vatandaşlığı da bu açıdan bir faydalı” diyor.

Oyun bağımlılığında çözüm telefonu elinden almak değil

Bunun yanı sıra birçok kişi, internet üzerinden ticari faaliyetlerini gerçekleştirirken kredi kartlarını sorunsuz kullanabildikleri için Estonya e-vatandaşlığını tercih ediyor. Inpay, Paypal muadili global ödeme sistemlerinin Türkiye'de yaygın olmayışı da girişimcilerin Estonya e-vatandaşlığını tercih etmesinin sebeplerinden.

Zorlukları da var

Başvuru sürecinin tamamen dijital olmasının yarattığı bazı sıkıntılar da var. Şirket kurmak için gerekli olan banka hesabını açmak için Estonya’ya gitmek gerekiyor. İşlemlerin 2 hafta sürmesi ön görülüyor. Ancak Skype üzerinden banka hesabı açma hizmetini de verileceğine dair bir duyum var. Prosedürün daha da kolaylaşması bekleniyor.

Adres göstermek sorun değil. Ortak çalışma alanları gibi yerlerde adres gösterme şansınız da var. Yıllık bir tutarı var, onu ödedikten sonra şirket adresi olarak gösterebiliyorsun.”

Türkiye'nin “YouTuber”ları

Estonya’nın çıkarı ne?

Eskiden Sovyet Birliği’nin parçası olan Estonya’nın gerçek nüfusu 1.3 milyon. Ancak son iki yıldır devam eden e-vatandaşlık uygulamasıyla 2025 yılında 10 milyon e-Estonyalı olması bekleniyor. Uygulamanın girişimciler için bir çok avantajı var, ama devletin çıkarı ne?

BBC’ye konuşan E-vatandaşlık projesinin kurucularından Kaspar Korjus’a göre Estonya’nın bu uygulamadan çıkarı direk gelirler değil bankacılık ve rehberlik hizmetlerinden gelecek olan gelirler. Bu yüzden e-Estonyalıların artması, dijital göçün yaygınlaşması devlet tarafından destekleniyor.

e-Estonyalı Erdem Dilbaz da bu soruyu da şöyle yanıtlıyor. “Şirket açtığında sana ait olmuyor, devletle ortak bir çocuk büyütüyorsun gibi düşün. Devletin bir çocuğu olduğunda onu bırakmaz. Sen hele bir aç sonrasına bakarız diye düşünüyor çünkü onun için bir kaynak. Üstelik sen 1 kişisin ve orda da değilsin” diyor Erdem Dilbaz.

Estonya'nın başlattığı e-vatandaşlık uygulaması Türkiye ve dünyada hızla yaygınlaşmaya devam ediyor. Dijital vatandaşlık sisteminin ilerleyen yıllarda başka ülkelerce de uyarlamalarının görülmesi mümkün.