Tarihte bugün: 25 temmuz

1981 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi yazar Elias Canetti 1905 yılında hayata merhaba dedi.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Canetti, 25 temmuz 1905'te, Bulgaristan'ın Rusçuk kentinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğdu. 1911'e kadar Rusçuk'ta yaşadı. Daha sonra İngiltere'ye taşındı, babasının vefatı nedeniyle 1912'de Viyana'ya yerleşti.
 
Viyana'da aile yeni bir hayata adım atarken Canetti, Bulgarca, İngilizce ve Fransızca biliyordu. Fakat yedi yaşında yerleştiği Viyana'dan itibaren kullandığı günlük dil Almanca oldu. Eserlerini de Almanca olarak kaleme aldı.
 
Viyana'da da tutunamayan aile Zürih ve Almanya'yada yaşadı. 1924'te Almanya'da liseden mezun oldu ve kimya eğitimi görmek için aynı yıl Viyana'ya gitti.
 
Viyana'da geçirdiği yıllarda en büyük tutkusu edebiyatla ilgilenmeye başladı. Viyana Üniversitesi'nden 1929'da kimya lisansını tamamlayarak mezun oldu. Daha öğrenciyken yazmaya başladı ve Viyana'daki edebiyat çevrelerine girdi.
 
1930'ların başlarında ABD'li yazar Upton Sinclair'in yapıtlarını Almancaya çevirdi. 1934'te kendi gibi yazar olan, 1963'te kaybedeceği Veza Taubner ile evlendi.
 
Bu arada 'Düğün' (Hochzeit) ve absürd tiyatronun ilk örneklerinden olan 'Kibir Komedisi' (Die Komödie der Eitelkeit) adlı oyunları yazdı.
 
1967'de Viyana'da sahneye koyulan 'Sayılı Gün'de (Die Befriesteten), insanın öleceği zamanı tam olarak bilmesi durumunda ne olacağını sorusunu soruyordu.
 
Nazilerin Avusturya'yı işgal etmesinden çok kısa bir süre önce Paris'e, Paris'ten de Londra'ya geçti. Hayatının büyük bir bölümünü geçirdiği İngiltere'den 1952 yılında vatandaşlık aldı.
 
1971'de ikinci evliliğini yapacağı Hera Buschor'un işi gereği sık sık geldiği İsviçre'de de bir ev edindiyse de, bu döneme kadar İngiltere dışına neredeyse hiç çıkmadı. Hera Buschor2dan bir kızı olduğunda yaşı 68'di.
 
Hayatının son 20 yılını Zürih'te geçirdi ve 1994 yılında yine Zürih'te vefat etti. Elias Canetti, vasiyeti üzerine İrlandalı yazar James Joyce'un yanına gömüldü.
 
Canetti, Nobel Edebiyat Ödülü başta olmak üzere birçok ödül kazandı. Franz Nabl Ödülü, Nelly Sachs Ödülü, Europa Prato Ödülü, Johann Peter Hebel Ödülü ve Kafka Ödülü bunlardan birkaçıdır.
 
'Körleşme'
 
'Körleşme', Elias Canetti'nin 26 yaşında kaleme alıp 30 yaşında yayımladığı başyapıtıdır. Kitap 1935'te çıktı ve kısa bir süre sonra Nazi yönetimi tarafından yasaklandı.
 
Roman yayımlandıktan sonra birçok edebiyat eleştirmeninin ilgisini çekti ve İngiltere, Fransa ve ABD'de yoğun ilgi gördü. Almanca kaleme alınan eser Almanya'da uzun süre ilgi görmedi, ancak üçüncü baskısıyla hak ettiği üne kavuştu.
 
Romanın bir tür elitist olan Profesör Kien etrafında dönen hikayesi, özellikle gerçeklik olgusuna yeni yorumlar ve farklı bakış açıları getirir.
 
'Kitle ve İktidar'
 
Kitle olgusuyla ilgilenmeye 1925'te karar verdi. 1933'te Hitler'in Almanya'da iktidara gelmesi, Canetti'nin 1925'ten beri ilgilendiği kitle ve iktidar arasındaki olası ilişkileri düşünmesine ve çözümlemeye çalışmasına neden oldu.
 
Fikirlerini 'Kitle ve İktidar' (Masse und Macht) ismiyle 1960'ta yayımladı. Kitabın ilk bölümü kitlenin değişik türlerinin dinamiklerinin çözümlemesine ayrılır. İkinci bölüm ise kitlenin yöneticilere neden ve nasıl itaat ettiği üzerinde yoğunlaşır.
 
Canetti, Hitler'i hükmettiği kitlenin büyüklüğünden başı dönen paranoyak bir yönetici olarak sunar. Yahudilere yapılan zulmü Almanya'nın enflasyon deneyimiyle bağlantılandırır.
 
Günün diğer önemli olayları
 
1543: Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu, Estergon'daki şiddetli çatışmaların ardından Avusturya ordusunu yenilgiye uğrattı. Estergon, Osmanlı yönetimine geçti.
1814: Robert Stevenson'un yaptığı lokomotif çalıştırıldı.
1917: Hollandalı dansöz Mata Hari, Fransız mahkemesi tarafından casusluk suçundan yargılanarak idama mahkum edildi.
1931: Cumhuriyet döneminin ilk basın yasası olan Matbuat Kanunu TBMM'de kabul edildi.
1933: Lev Troçki sığınmacı olarak İstanbul, Heybeliada'dan Fransa'ya gitti.
1943: Benito Mussolini'nin iktidardan düşürülmesiyle, faşizm İtalya'da yasadışı ilan edildi.
1950: Hükümet, Türk askerlerinin Kore'ye gönderilmesine karar verdi. İlk birlik 17 ekimde Kore'ye ulaştı.
1951: Şair Nazım Hikmet Ran, Türk vatandaşlığından çıkarıldı.
1956: 'Andrea Doria' adlı İtalyan gemisi, Atlas Okyanusu'nda bir İsveç şilebi ile çarpıştıktan sonra battı. Bin 706 yolcu taşıyan geminin geçirdiği kazada 51 kişi öldü.
1957: Bursa'da askeri uçak, bir mahalleye düştü: 15 kişi öldü, 19 kişi yaralandı.
1958: Sovyetler Birliği Türkiye'ye bir nota verdi: Türkiye'nin Irak'a girmesi kötü sonuçlar doğurur.
1967: Anayasa Mahkemesi sosyalizmin Anayasa'ya aykırı olmadığına karar verdi.
1967: Papa VI. Paulus, gayri resmi bir ziyaret için Türkiye'ye geldi. Meryem Ana Evi'ne de giden Papa'nın, Fener Rum Patriği Athenegoras'ı ziyaret etmesi, 913 yıldır süregelen Katolik-Ortodoks kiliseleri arasındaki dargınlığı sona erdirdi.
1974: Oyun yazarı İsmet Küntay 51 yaşında hayata veda etti.
1974: Kıbrıs ateşkes görüşmeleri Cenevre'de başladı.
1975: Türkiye, İncirlik dışındaki bütün Amerikan üslerine el koydu.
1978: Dünyanın ilk tüp bebeği Louise Brown, İngiltere'de doğdu.
1990: Türkiye ile KKTC arasındaki pasaport uygulaması kaldırıldı.
1992: Dünyanın en büyük altıncı barajı Atatürk Barajı Hidroelektrik Santralı'nın birinci ve ikinci üniteleri hizmete girdi.
1995: Gümüşhane Barosu Başkanı Ali Günday, türbanlı iki kadın avukatı barodan attırdığı gerekçesiyle öldürüldü.
1995: İstanbul Kumkapı'daki bir lokantada yemek yiyen dört kadın yan masadaki erkeklerin tacizine uğradı. Kadınların kendilerini savunma girişimi tartışmaya yol açtı. Zeynep Uludağ'ın yan masadaki üç erkekten İsmail Kızılkaya'yı bıçaklayarak öldürdüğü açıklandı.
1998: Burdur Cezaevi'nden bir süre önce firar eden organize suç örgütü elebaşı Kürşat Yılmaz, Bulgaristan'ın Başkenti Sofya yakınlarında yakalandı.
2000: Bir Concorde uçağı Paris'ten kalkışından kısa süre sonra düştü: 113 kişi öldü.
2005: Mustafa Bumin'in yaş haddinden emekliye ayrılmasıyla boşalan Anayasa Mahkemesi Başkanlığına 59'uncu turda Tülay Tuğcu seçildi. Tuğcu, yüksek mahkemenin ilk kadın başkanı oldu.
 
Tarihte bugün arşivi
 
Ekim ayı arşivi
Kasım ayı arşivi
Aralık ayı arşivi
Ocak ayı arşivi
Şubat ayı arşivi
Mart ayı arşivi
Nisan ayı arşivi
Mayıs ayı arşivi
Haziran ayı arşivi
1 temmuz
2 temmuz
3 temmuz
4 temmuz
5 temmuz
6 temmuz
7 temmuz
8 temmuz
9 temmuz
10 temmuz
11 temmuz
12 temmuz
13 temmuz
14 temmuz
15 temmuz
16 temmuz
17 temmuz
18 temmuz
19 temmuz
20 temmuz
21 temmuz
22 temmuz
23 temmuz
24 temmuz