Türk bilim adamından tarihlerin esrarı...

Bazı insanlar otomobillerle ilgilenir, bazıları okyanusun dibini kazar. Oregon'daki Portland Üniversitesi'nde Elektrik Mühendisliği profesörü olan Türk bilim adamı Aziz İnan ise sayıları seviyor.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Yirmi senedir Amerika'nın Oregon eyaletinde Portland şehrinde Portland Üniversitesi'nde Elektrik Mühendisliği Fakültesi'nde ders veren Türk profesör Aziz İnan Amerika'da kullanılan ay/gün/yıl tarih yazılımı sisteminde 2 Ocak 2010 palindrom günü konusunda yaptığı çalışmayla Amerikan basınında büyük ilgi gördü.

Amerika'nın en büyük gazetelerinden USA Today, New York Times, Los Angeles Times, Chicago Tribune, Denver Post, Boston Globe, Seattle Times ve daha birçok gazete bu gün dolayısıyla Aziz İnan'ın bu konuya olan katkısına yer verdi.

2 Ocak 2010'un esrarı

2 Ocak 2010 Amerika'nın tarih sisteminde 01-02-2010 olarak yazılıyor ve bu palindrom bir tarih, çünkü soldan sağa da sağdan sola da okunsa aynı tarih. Bu tür tarihlere literatürde palindrom tarihler deniyor.

Palindrom tarihler çok ender görülüyor. Örneğin Amerika'nın tarih sisteminde 2 Ocak 2010'dan önceki palindrom gün 2 Ekim 2001'di, çünkü bu günün tarihi 10-02-2001 idi. Çok ilginçtir, bundan bir önceki palindrom gün ise 621 yıl önce 31 Ağustos 1380 günü, yani 08-31-1380 idi. Bu palindrom günlerin ne kadar ender olduğunu gösteren bir örnek.

Palindrom günler genellikle her binyılın ilk birkaç yüzyılında yer alıyorlar. Bunun nedeni çok basit. Örneğin Amerikan tarih sisteminde (yani bir günün tarihi ay/gün/yıl şeklinde yazıldığında), ikinci binyılda (yani 1001-2000 yılları arasında) 43 tane palindrom gün olmuş, 12'si 11., 12'si 12., 12'si 13., son 7'si de 14. yüzyılda.

6 yüzyıl boyunca hiç palindrom gün yoktu

15. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında hiç palindrom gün olmamış. Bunun nedeni bir ayın içindeki gün sayısının en fazla 31 olabilmesi.

Amerika tarihinde 21. yüzyılda toplam 12 tane palindrom gün olacak. 2 Ekim 2001 ve 2 Ocak 2010 bunlardan ilk ikisi idi. Bu yüzyıldaki 12 palindrom günün her biri içinde bulunduğu ayın ikinci gününe denk gelecek. Örneğin üçüncü ve dördüncü palindrom günler 2 Kasım 2011 (11-02-2011) ve 2 Şubat 2020'de (02-02-2020) olacak.

Üçüncü binyılda Amerikan tarih sisteminde toplam 36 palindrom gün var, 12'si 21., 12'si 22., 12'si de 23. yüzyılda. En sonuncusu 22 Eylül 2290 (09-22-2290). Bundan sonra 3001 yılına kadar 711 yıl boyunca hiç palindrom gün olmayacak.

Bizim sistemimize göre en yakın palindrom gün 1 Şubat 2010

Türkiye gibi birçok dünya ülkesinde kullanılan tarih sistemi gün/ay/yıl şeklinde, tabii bu sistemde palindrom günler farklı. İnan, Amerikan basınında az da olsa bu tarih sistemindeki palindrom günlere de yer verdi.

Örneğin, gün/ay/yıl tarih sisteminde ikinci binyılda toplam 61 palindrom gün olmuş, en sonuncusu da 29 Kasım 1192 günü (yani 29-11-1192). Bundan sonra 2001 yılına kadar 809 yıl boyunca hiç palindrom gün olmamış.

Türkiye tarih sisteminde (yani gün/ay/yıl sistemi) bu yüzyıl toplam 29 tane palindrom gün var. İlginçtir, bu günlerin hepsi Şubat ayı içinde yer alacak. Şubat ayı içinde toplam 29 gün olabileceği için, tam 29 tane palindrom tarih var 21. yüzyılda... Bunlardan birincisi 10 Şubat 2001 (10-02-2001) ve ikincisi 20 Şubat 2002 (20-02-2002) geride kaldı. Üçüncüsü bu sene içinde, 1 Şubat 2010 günü (01-02-2010).



Gün/ay/yıl tarih sisteminde bu yüzyılda yer alacak olan 29 palindrom günün ilk 12'si aşağıdaki gibi listelenmiştir:

1) 10-02-2001 (10 Şubat 2001)

2) 20-02-2002 (20 Şubat 2002)

3) 01-02-2010 (1 Şubat 2010)

4) 11-02-2011 (11 Şubat 2011)

5) 21-02-2012 (21 Şubat 2012)

6) 02-02-2020 (2 Şubat 2020)

7) 12-02-2021 (12 Şubat 2021)

8) 22-02-2022 (22 Şubat 2022)

9) 03-02-2030 (3 Şubat 2030)

10) 13-02-2031 (13 Şubat 2031)

11) 23-02-2032 (23 Şubat 2032)

12) 04-02-2040 (4 Şubat 2040)
 
21. yüzyılın en sonuncu (yani 29'uncu) palindrom günü 29 Subat 2092 (29-02-2092), yani artık gün.

22. yüzyılda da 31 tane daha palindrom gün yer alıyor ve bunların hepsi Aralık ayına denk geliyor. En sonuncusu da 29 Aralık 2192 (29-12-2192).

Yine ilginçtir, 2192 yılından sonra 23. ve 30. yüzyıllar arasında 809 yıl boyunca hiç palindrom gün olmayacak, ta ki dördüncü binyılda 3001 yılında yer alan o binyılın ilk palindrom gününe kadar (10 Mart 3001, yani 10033001).

Zihni canlı tutuyor

Palindrom günler cok basit, ama cok ilginç. Her yaştaki insana hitap ediyor, onu düşündürüyor, zihnini biraz olsun zorluyor. Aslında insanı meşgul eden, faydalı, güzel, zihinsel bir aktivite.

Profesör İnan bu tür konuların basında daha fazla yer almasının, genel topluma daha çok aktarılmasının önemine inanıyor:

"İnsan beyninin bazı kısımları bu tür aktivitelerle canlı kalıyor, bu tür aktivitelere her yaşta ihtiyaç var."

Aynı zamanda İnan, bu tür aktivitelerin başka faydalarını da ekliyor. Örneğin, genç nesillerin sayılara, matematiğe karşı ilgisini artırmak, toplum içindeki sosyal ilişkileri artırmak gibi...

Sosyal ilişkileri artırmak nasıl oluyor derseniz, bunu İnan şöyle özetliyor:

"Böyle bir haberi okuyan kişi aklında doğum gününü, başka özel günleri düşünüyor, bu günlerin özelliklerini düşünüyor, bunu ailesiyle, arkadaşlarıyla paylaşıyor ve bu paylaşımlar aynı bir taşın suda yarattığı dalgalar gibi ondan ona yayılıyor."